Onluqlar ñòèõè

                ONLUQLAR
                1
Oxucum! Adin ne, soyadin nedir?
Bilmirem... Di gel ki, sozum senedir.

Unvanin necedir? Nechedir yashin?
Kishisen, ya qadin, ay canim-gozum?
Belke ishin-gucun bashindan ashir?..
Bilmirem... Di gel ki, senedir sozum.

Sene bir sirr achim, mene qulaq as:
Aqli olanlarin baxti olmayir.
Eger vaxtin varsa derdleshek bir az,
Ishi olmayanin vaxti olmayir.
            
                1
               
2
Men hele olmeye hàzirlàshmiràm,
Ecelin emriyle ràzilàshmiràm.

Hele telesmeyin êederlenmeye,
Hele yåtishmeyib bu omrun sînu.
Men olumqàbàqi uz tutub goye
Ozum yàzàcàqàm nåêrîlîqumu.

Bàshsàqliqi vårib, ozum ozume
Fàtihe suresi îõuyàcàqàm.
Guneshin nurunu tepib gozume,
Êipriyimle êefen tîõuyàcàqàm.
               
3
Deyesen qocaliq qapini doyur, -
Postmodernist konlum bele soyleyir.

Rembrand, Pikasso, Mircavad, Dali,
Servantes, Axundov, Kant, Hemunquey...
Ister aqilli ol, isterse deli -
Heyatin son ucu olumdur, eheyyy!..

At kimi chapirsan uzu olume -
Ister dilenchi ol, isterse xaqan.
Bir yungul epitet gelir dilime:
Qurd kimi ulayir damarimda qan.

4
Deyirsen: “ Heyatin menasi nedir?
Her omur bir naqil, bir efsanedir”.

Naqilla gelmishik, beli, dunyaya,
Ele heyati da naqil etmishik.
Naqilla yetmishik haya-haraya,
Deyirem ne yaxshi aqil etmishik.

Naqilsiz adamalar dinsiz-imansiz,
Bele adamlara qalmayib inam...
Bu heyat nece de qeddar, amansiz;
Heyata inanma, naqila inan.

 5
Sen deme menim de reqibim varmish,-
Hemishe kolgemi qilinclayirmish.

Duzu, men bilmirem o zalim oqlu
Ne uchun hedefe alibmish meni;
O, oz aleminde kesib yolumu
Hele kemende de salibmish meni.

Hetta, arxam ile deyib-gulurmush,
Soyush de soyurmush yeri gelende.
Yeqin zalim oqlu ele bilirmish
Neheng istedadam, dahiyem men de.

6
Guya ki, “feth edib” daqi, zirveni,
Tez-tez aldadirlar dostlarim meni.

Mene durlu-durlu yalan satirlar
Men de inaniram. Neyleyim axi?
Yuxuma ne qeder haram qatirlar;
Bezen hech qaradan sechmirem aqi.

“Herden yalanin da xeyri var, bildin?” -
Mene bele dedi bir tebib bu gun.
Onda dostlarima teshekkur edim
Mene satdiqlari yalanlar uchun.

  7
Zàmànin chîõ zàlim qànunlàri vàr:
Niye qishdàn evvel gelmeyir bàhàr?

Gor iller omrunden neler àpàrir:
SHuõ yårish, qàrà sàch, làle yànàqlàrg
Bes neler getirir omrun qàtàri»:
Àq sàchlàr, qirishlàr, sîlqun dîdàqlàr...

Her shåyi ozune derd åleme gel,
Pàyiz chicheêleri qishà bàsh eyir.
Bu dunyaya måydàn îõuyàn gozel
Êishiye bàsh eymir, yàshà bàsh eyir.
               
                8
Men neler gormushem dunyada, neler, -
Sen bilsen derdinin uste derd geler.

Dushmen qazanmisham, dost itirmishem,
Intiqam almisham ozum ozumden.
Dunyaya ozumle derd getirmishem-
Dunyadan o derdle gedeceyem men.

Menim derdlerimin koku derinde,
Budaqi buluddan daim nem chekir.
Ele dostlari da, dushmenleri de
Ozum qazanmisham, Allaha shukur!

                9
Her bir shey deyishir, su kimi axir.
Demek ne ezel var, ne de ki, axir.

Belke de biz qonaq gelmishik Yere,
Zamanin ichinde zaman yashayir.
Sirdir, mocuzedir adice zerre,
Ummanin ichinde umman yashayir.

Sebeb tanridandir, bunu yaxshi bil,-
Gerek oz qismetin, oz ruzin olsun.
Hech kes bu dunyada ebedi deyil,
Olende yaninda Firuzun olsun.

                10
Adamlar hamisi eynidir, eyni -
Eynidir haminin ureyi, beyni.

Butun adamlarin qashi-gozu var,
Hami nifret edir... sevir... aldanir...
Herenin bir aqzi, iki gozu var,
Adamlar hamisi “adam” adlanir.

Nifretle yanashsan sen adamlara
Iter unsiyyetin, aqzinin tami.
CHalish adamlarda yaxshiliq ara -
O vaxt gorersen ki, yaxshidir hami.
               
      11
Deyirsen: “Her soze min bir yozum var,
Feqet bu dunyada bir Firuzum var”.

Saq ol o sozunchun, o Firuzunchun,
CHicheyin, gulunchun var ol, ay gozel.
O guler gozunchun, o aq uzunchun,
O seven konlunchun var ol, ay gozel.

Sevib sevilmeyen hech vaxt ucalmaz,
Deme ki, axirdan ezel gozeldir.
Gozellik qocalmaz, gozel qocalmaz,
Ele her bir yashda gozel, gozeldir.

       12
Biri hisrlenende sene neyleyir?
Adeten: “Kishi ol!” “Kishi ol!” - deyir.

Kishilik - cins deyil, atam-qardashim,
Bu gun kishilikden danishir hami.
Deyirsen: “Az ashim- aqrimaz bashim”.
Qorxaqdan, yaltaqdan kishi olarmi?

Kishi ol! Kishiler chokermi meger?!.
Mezlum memleketin kishisi olmaz.
Qadin var, vallah, min kishiye deyer,
Aslanin erkeyi-dishisi olmaz.

13
Dåyirem bir àzcà imêànin îlà,
Bàshini goturub chiõàsàn yîlà.

Bu bed emelleri, sàõtà uzleri,
SHishmàn qàrinlàri gormemeê uchun
Zulmet gåceleri, bîz gunduzleri
Def ådib, goylere uchàsàn bir gun.

Yårin îrbitinden chiõib, sînrà dà
Ràhàt yår såchesen goyde ozune.
Êåfin làp êoê îlà, hettà, àràdà
Îrdàn tupuresen bu yår uzune.
          
              14
Bir seher yuõudàn qàlõib goresen
Àrtiq àyrilibdir ruhun bedenden;

Qerib ruh uzàqdàn bàõir bedene,
Bàõir dàsh-àqàcà, yåre, semàyà.
Qerib ruh ozunu sàlib chetine;
Hàràyà uz tutsun, indi hàràyà?

Butun êàinàtdà êesib ses-semir;
Tenhà ruh hàràyà gådeceê goren?
Ruh indi bedene donmeê istemir,
Înu dàr êoyneê teê siõir bu beden.
               
                15
 Gunlerin bir gunu bàõib goresen
Buruyub etràfi qàti dumàn, chen.

Sînrà bu chiseyi, dumàni , cheni
Bir ishiq õenceri yàrà nàqefil,
Illerce tîrpàqà choêen bedeni
Yårinden terpede surlà Isràfil.

Tîrpàqdàn yàvàshcà àyrilàn beden,
Ruhlàrin ichinde tàpà ruhunu.
Sen oz vàrliqindà hiss åliyesen.
Ruh ile bedenin qîvushduqunu.

                16
O qara zurnada bir shen hava chal,
Qoy getsin konlumden bu derd, bu melal.

Qoy daqlar koksumde versin bash-basha,
Mense zirvelerin elini sixim.
Zurna sedasiyla girib savasha
Dushmenin bashinda shimshek tek chaxim.

Bu dunya chekemmez menim qemimi,
Teshrif getirmishem men huzuruna.
Qara gunlerimin gel ol qenimi,
Gel ovut ruhumu, sen, qara zurna.


17
“Sen de bashlamisan sheir yazmaqa?
Bu fikri bashindan gel chixart, qaqa!”

Bu sozleri deyen shair-redaktor
Mene sheir yazmaqi “yasaq” eleyib.
Menim her misrama qurub neche tor,
Oz qara seyfinde “dustaq” eleyib.

Ay shair-redaktor, redaktor-shair,
Konlunu ne uchun chulqalayir qem?
Ichini ne uchun paxilliq didir?
Qardash, arxayin ol, shair deyilem.

                18
Menden yayindirib baxishlarini,
Yay kimi chatmisan sen qashlarini.

Ne olub? Ne uchun dodaqlarinda
Gulushun donaraq dasha donubdur?
Sanki dash asilib ayaqlarindan,
Konlunun alovu, odu sonubdur.

Sanki dar aqaci gozleyir seni.
Ay Allah, bu baxish, bu durush nedir?
Gozlerin ekrana benzeyir senin,
Orada qorxulu filmler gedir.

                19
Cahilden aqile hormet gozleme,
Derdinle derddash ol, hemderd gozleme.

Gozunun sheklini gozlerim chekib,
Gel menim gozumde yat, qadan alim.
Konul gulshenimde tebessum ekib
Nazini sen mene sat, qadan alim.

Seni menden bashqa kim duyasidi?
Ruhunu ruhuma qat, qadan alim.
Dunya bashdan-basha derd dunyasidi,
Derdini belime zat, qadan alim.

                20
Menim gozlerimden getmeyir bir an
O payiz seheri, o chen, o duman.

Hele murguleyir SHimal sheheri.
Her terefde sukut. Sensen, bir de men.
Seni qucaqlayib payiz seheri,
Meni quzaqlayan seherse-  sensen.

Otaq. Isti yataq. Alaqaranliq.
Sanki fezadayiq. Dayanib zaman.
Seni xatirladim yene bir anliq...
Indi yaddashima chokub o duman.


21
Sen varsan - demeli, var bu dunya da.
Yoxsan - hech kes yoxdur sensiz dunyada.

Eger sevirsense - demek sevgi var,
Nifret edirsense - nifret de saqdir.
Budreme. Budresen seni derd tapar.
Saqsansa, olum de senden uzaqdir.

En yaxshi gununde doyub gozunu:
“Bedbextem” - soylesen, bedbextsen demek.
En pis gununde de eger ozunu
Xoshbext sanirsansa - xoshbextsen demek.
               
                22
Seadet evimin ichinde imish,
Seadet burnumun ucunda imish.

Feqet men qedrini bildimmi senin,
Duydummu konlunden gelib kecheni?
Axan goz yashini sildimmi senin,
Qovdummu yolundan dumani, cheni?


Bezen usteleyir doqru yalani,
Natemiz onunde diz chokur temiz.
Qedrini bilmirik bizim olanin,
Bizim olmayani axtaririq biz.


23
Birine deyirler: chox az yashadi,
Birine deyirler: esrin yashidi.

Allahin emrinden chixmaq olmayir,
Her kesin omrunun oz serheddi var.
Birinin omrunun gulu solmayir,
Birinin omrune gelmeyir bahar.

Adam var omrunu veribdir yele,
Adam var her ile bir tarix yazir.
Ne qeder yashamaq shert deyil hele, -
Nece yashamaqdir omrun menasi.


24
Beyem xoshbextliyin dusturu olur?
Sedaqet + (ustegel) mehebbet. Budur.

Budur xoshbextliyin dusturu, gulum!
Tekce sevmek azdir bilesen bunu.
Bir deli sevdanin soyuyan kulu
Konlune daq cheker omrun uzunu.

Tekce sevmek azdir, sevmeye ne var?
Seversen-koksunde alishar urek.
Seadet dusturu olub, yene var;
Qoruya bilesen sevgini gerek.
               
                25
Isinenler choxalibdir millet odunda,
CHoxalibdir danishanlar millet adindan.

Bu millete aqa sayir biri ozunu,
Bir bashqasi:- bu milletin quluyam - deyir.
Biri deyir: - men deyirem sozun duzunu.
O birisi: - men deyene inan, - soyleyir.

Dinleyirik, inaniriq. Bir heqiqeti
Biz bilirik, derk edirik ne vaxtdan beri:
Her bir kesin borcudur ki, sevsin milleti,
Her bir kesden feqet olmaz millet rehberi.

               
                26
“Insan da heyvandir!” Hirslenende sen
Adeten, qishqirib bele deyirsen...

Qoyun tek meleyib, it tek hurursen,
Herden de finxirib shillaq atirsan.
Her gun bir libasa, dona girirsen,
Yeyirsen, ichirsen, sonra yatirsan.

Azirsan yolunu chende, dumanda,
Odur bax, uzaqdan yuvan gorunur.
Insan da heyvandir. Senin simanda
Doqrudan da esl heyvan gorunur.


              27
Kechirme kamana sen oxu - yandan,
Dostun ureyini sen oxu, yandan.

Menim az danishmaq olsa da peshem,
Dostum, chox gormushem tost deyenleri.
Men bu az yashimda az gormemishem
Her yoldan otene “dost” deyenleri.

Dostun ureyini sen oxu, yandan.
Min cefa chekmesen bir sefa olmaz.
Molla Penah olmaz her oxuyandan,
Her yazandan Firuz Mustafa olmaz.

           28
Elim bileyinde, elim elinde,
Elim êureyinde, elim tålinde.

Senin yîõluqunu hàmidàn ezel
Bàrmàqlàrim bilir, ellerim bilir.
Elinde qelbimi àpàràn gozel,
Ellerim gozumun yàshini silir.

Êonlumun àlîvu, àteshi sonub;
Meni qem goturur, êeder àpàrir.
Bàrmàqlàr elimde nidàyà donub
Hàyqirir, àrõànchà feryàd qîpàrir.

             29
Butun såvgilerin zirvesi qàdin,
Butun såvgilerin nuvesi qàdin.

Men qàdin dåyende ànà dåyirem
Ànà såvgisine chàtmàz Åvåris.
Omur-gun yîldàshi, bàci bir àlem,
Ovlàd såvgisiyle yàshàyiriq biz.

Belêe de såvgidir dunyànin îõu,
Înunchun bu nizàm håch pîzulmàyib.
Duzu, sohbet àchib såvgiden chîõu,
Àmmà, Firuz kimi såven îlmàyib.

                30
Seni qisqàniràm goyde buludà,
Seni qisqàniràm yårde suêutà.

Seni qisqàniràm îtà, chicheye,
Seni qisqàniràm tiêànà, êîlà,
Gåceler yàtdiqin yîrqàn-dosheye,
Gunduzler gezdiyin ciqirà, yîlà.

Menim uz-gozumden qisqàncliq yàqir,
Seni qisqànmàsàm gunàh îlàrdi,
Bir zerresi qeder bu qisqàncliqin
Meni qisqànsàydin- ne nerdim vàrdig

                31
Xezan konlumuze dolmayib, shukur,
Hele arzular da solmayib, shukur.

SHukur qudretine boyuk Allahin,
Hele tapinan var  dine, insafa.
Zalimin cezasi, yetimin ahi
Qalmaz qiyamete, Firuz Mustafa.

Men olsem - gel  donme sen bashdashima,
Aqlayib derdine dileme shefa.
Gunlerin bir gunu chixar qarshina,
Gorersen olmeyib Firuz Mustafa.
               
                32
Neyine làzimdir senin felsefe?
Felsefe seninchun churuê sefsefe.

Neyine làzimdir senin filîsîf?
Butun idåyàlàr cefengiyàtdir.
Seninchun vàrli vàr, bir de êi, êàsib-
Înlàrchun felsefe- åle heyàtdir.

Soyursen Hågåli, Àristîtåli.
Yeqin àõmàq îlub Dåmîêrit, Dåêàrt.
Àõ, bedbeõt Behmenyàr, Màêiàvålli
Àõ, yàziq Fåyårbàõ, àõ, yàziq Sîêràt...

                33
Goren Yàràdàni vàrmi Yàràdàn?
Yîõsà Yàràdàni biziê yàràdàn?

Àtàsi, ànàsi, qizi, îqulu,
Emisi, dàyisi vàrmi bes Onun?
Goresen vàrdirmi bàcisi îqlu?
Înunzun de vàrmi bir qàydà-qànun?

Î, teêmi? Î, teêdir! Teê îlsun teêi!
Î, bize yàõindir, bizden uzàqdir.
Ne yàõshi êi, Onun yîõdu sheriêi,
Ne yàõshi yårlisi, qîhumu yîõdur.

34
Àdàmlàr-  àz îlur, chîõluq-  surudu;
Her yårde chîõ, àzi yiõib surudu.

Àzin-  qelbi boyuê, chîõun-  medesi,
Àzin-  dili uzun, chîõunsà-  eli.
Àzin-  sebri îlur, chîõun-  hedesi,
Àzliq-  àqlàmàli, chîõluq-  gulmeli.

Bir terefde àclàr, bir yàndà tîõlàr,
Terefler àzàddir oz såchiminde,
“Àzliqà” chåvrilmeê istemir chîõlàr,
Àzlàrsà eriyir chîõluq ichinde.

               
                11
 35
Doqrudan zemane deyishib yaman,
CHetinden chetindir ovlad boyutmek.
Atalar dad edir ovladlarindan,
Ovladlar ataya qizdirmir urek.

Onlar qebul etmir biri-birini
CHox yuksekde gorur here yerini.

Meettel qalmisham men bu heyata -
CHox sheyi atadan chox bilir ovlad.
Deyirem ki, belke ovladlar- ata,
Atalar-  ovladdir, ay dadi- bidad.

  36
Xoshbext olmaq uchun ne gerekdi, ne?..
Var-dovlet, shan-shohret, bir xosh guzeran?
Ezizim, duzunu deyim ki, sene -
Seninle xoshbextem men bu vaxtacan.

Yollara chixiram qemle qol-qola, -
Xoshbextem derdimle, ezablarimla.

Xoshbext olmaq uchun her sheyimiz var -
Xoshbext olduqunu bilesen gerek.
Bizim ki, bu seven ureyimiz var,
Ezizim, xoshbextik, xoshbextik demek.

                37
Bilirem ki, menimchun yanarsan seher, axsham;
Lazim gelse konlune hesretimi geyersen.
Barmaqlarin gecenin baqrini yaran aq sham,
Sen yolumda  bitersen -fidan olub goyersen.

Kainat baxishinda guneshlener, aylanar,
Nefesin deyen yerden benovsheler boylanar.

Ancaq xosh isteklerin iter, gudaza geder,
Ruhumda soyuq yeller eser beleden-bele.
Bashima pervane tek dolansan da ne qeder,
Men sene inanmaram, yanmaram innen bele.


            38
Qisqancliq zeli kimi darashar hisslerime,
Beynimde qasirqalar kohlen kimi kishneyer.
Ne qeder elac gezsen menim derdi-serime,
SHubhelerim bichaq tek sumuyume ishleyer.

Ureyimin qezebi sixar-sixcalar meni,
Duyqularim qilinc tek yarar, parchalar meni.

...Qedemin deyen yerden chichek nedir, buz biter,
Nefesinden baharan gulushune qar yaqar.
Dilinde sual dolu, sirr dolu bir soz biter:
Goresen menim teki nifret ile seven var?
 
            39
Men oz qismetimden chox yashamisham,
Bunu men bilirem, qismetim bilir.
Sinemden urek yox, men dash asmisham,
Bununchun ozume yaziqim gelir.

Menim dash ureyim, nimdash ureyim
Zulmet yollarima ishiq chileyir.

Ozum mat qalmisham oz ureyime -
Taxta saatdarin kefkiri kimi
Vurur kureyime, vurur beynime...
Firlanir araba tekeri kimi.

40
Gozume dik baxmaq menimchun chetin...
Ozume aqlamaq ondan da beter.
Gordum cefasini men mehebbetin,
Gordum sefasini ...bu qeder yeter...


Ozumu aldatmaq mene chetindir.
Bu, menim talemdir, bu, qismetimdir.

Bu qeder yashamaq hedermish, heder,
Men oz qismetimden chox yashamisham.
Qemde sevinc varmish, sevincde keder...
Tale- gunesh imish, omur- yanar sham.
               

                41
Men seni sevmishem. Etirafimi
Qebul et ibadet duasi kimi.
Bu qoca dunyada sevibdir hami, -
Bes niye sevibdir - derk edibdimi?

Sevmishem, sevirem ezelki teki.
CHiynimde bir omrun chekilmez yuku.

Bes niye? Ne uchun? Bu suallara
Ele men ozum de cavab tapmiram.
Sevmishem. Sevgimle gedecem gora,
Ele dunyada da sevgimle varam.

                42
Dunya cavanlashir, dunya qocalir,
Mense deyishmirem - bes bu ne sirdir?
Her kes oz sazinda bir hava chalir,
Eshqin havasi bir, nevasi birdir.

Bu chetin yollari kechdim inamla,
Desem “sevmemishem” - mene inanma.

Qoca libasini geyib eynine
Ushaq tek aqlayar, guler bu dunya.
Deyirem: sevmishem, sevirem yene,
Sevenler olmasa oler bu dunya...

                43
Ne dostam ozume, ne de ki, dushmen,
Ne guldum ozume, ne de aqladim.
Derin quyulara hech vaxt dushmedim,
Uca zirvelere hech vaxt qalxmadim.

Ozum oz elimden tutub qol achdim,
Heyatda ozume ozum yol achdim.

Menim taleyimin shirini aci,
Omrumun-gunumun acisi shirin.
Menim derdlerimin yoxdur elaci,
Menim sevincimin kokleri derin.

44
Gunduzum zulmetli, gecem ishiqli;
Bir elim oddadi, bir elim suda.
Ruhum sehralari gezib dolashir,
Konlum xumarlanir qish yuxusunda.

Dunyani gezirem dervishsayaqi,
SHeklimi yollara chekir ayaqim.

Melekler eyleshir menim dizimde,
SHeytanlar ichimi didir qurd kimi.
Ilahi, hifz ele meni ozumden,
Ilahi, chox gorme ozume meni.

                45
Deyirem: alchaqlar choxalib yaman,
Od da alchaqdadir, buz da alchaqda.
Var-dovlet bir yana, ay cavan oqlan,
SHesh de alchaqdadir, tuz da alchaqda.

Zaman alchaqlarin zemanesidir,
Nishan alchaqlarin nishanesidir.

Deyirsen: deyishib dunya busbutun,
Indi duz adamlar qalibdi duzde.
Belke xosh guzeran, yaxshi gun uchun
Donub alchaq olaq biz ozumuz de?

                46
Geldim ad gunune bir deste gulle
Dedim: “Bu guller tek teravetli ol!”
Baxib istehzayla, sen gule-gule
Dedin: “Mene gul yox, pul lazimdi, pul!”

Gulleye chevrildi elimde guller,
Sineme sancildi qizil gulleler.

Qiymetden salibdir gulleri pullar,
Nahaq haqqi ezir, yalan doqrunu.
Herenin bir zovqu, bir alemi var -
Sen pul vurqunusan, men gul vurqunu.

                47
Menim sheirlerim bal arisi tek
CHekir shiresini gulden, chichekden.
Bezen ureyimle qalib tekbetek
Bir soyuq misrami isidirem men.

Bezen yaxshi “toxum” seche bilmirem,
Tale sedlerini keche bilmirem.

SHeir de taledir. Tek birce misra
Seni qaldira da, yixa da biler.
Men omrun elinden gelsem de zara, -
SHeirim ushaq tek seviner, guler.

                48
Bu yashda vurulmaq? Ayibdir bize!
Salmayin adimi dile-aqiza.
...Amma ne deyesen, axi, duz soze?
Siz Allah, gulmeyin siz men yaziqa.

Meni qinamayin, atam balasi,
Zeheri qend eder eshqin belasi.

Gizli isteyimden yashim utanir,
Arzu qayiqlarim chirpilir dasha.
Menim gunahimdan kech, Ulu Tanrim,
Bu yashin sevdasi tohmetdi basha.


                49
Min ildir ustume yol gelir olum,
Omrum ozu boyda olum dashiyir.
Bir uzum aqlayir, bir uzum gulur,
Talenin atdiqi sapand dashiyam.

CHixsam da dunyanin cazibesinden,
Olumun qovsunden chixammiram men.

Ichimiz sovrulur xirman yeri tek,
Kohlen fikirlere kemend atiriq.
Ichimiz qovrulur... Bizse tekbetek
Olumle uz-uze durub... yatiriq...

50
Olum doqub meni, heyatsa boqub,
Bext gah qanad olub, gah da mengene.
Vaxt qaynar qazanda meni yoqurub
Aci kuleklerin atib cengine.

Olumdan bashlayib menim heyatim,
Olumden olume - cemi bir addim.

...Men ozum ozume dar aqaciyam,
Muqessir - ozumem, muttehim - ozum.
Men oz olumume qayidacaqam
Oradan bashlayir lepirim, izim...

                51
Qocaliq dishini qicayir mene
Cavanliq el edib “elvida” deyir.
Arzum illerime siqishmir yene,
Illerimse deyir:“Axshamin xeyir...”

Iller meni qovur, mense illeri,
Men geri gedirem, iller ireli.

Ay omur, her derde, qeme hazir ol.
Ay iller, ne yaman aqirdi yukum...
Cavanliq, gedirsen? - Sene yaxshi yol!
Qocaliq, gelirsen? - Salam eleykum!

52
Seni goz yashimla chimizdirim qoy,
Darayim telini kirpiklerimle.
Sen menim sinemi baxishinla ov,
Yene aldat meni keleklerinle.

Gizlenpach oynayaq ushaqlar kimi,
Yatmaq istesek de - almayaq chimir.

...Bir gun basha chatsin bu oyun-kelek,
Iller barishiqa seslesin bizi.
Bu zaman biz reqib-idmanchilartek
Vurub shil-kut edek bir-birimizi.

                53
Bir vaxt gozel idin, hamidan gozel,
Tepeden-dirnaqa sheir idin sen.
Seni senden ezel, Tanridan ezel
Yaradan, yashadan men olmusham, men.

Bir vaxt gozel idin chichekler kimi,
Gulub nazlanardin melekler kimi.

Iller otub kechib, bes indi nesen?
Hansimiz haqliyiq, hansimiz haqsiz?
Ne men gunahkaram, gulum, ne de sen,
Ne men gunahsizam, ne sen gunahsiz.

                54
Gozlerimde yuva qurub yene qem,
Ureyimin gur ishiqi azalib.
Men onsuz da yarimadim omurden -
Gel, az oyna taleyimle, a zalim.

Biz illeri bax belece yashadiq,
Bizi doqan bir kederle yashidiq.

Omur kechdi. Feqet sevgi kechmedi,
Qoy qalmasin sende menim hech neyim.
Indi dunya menim uchun hech nedi,
Men ozum de bu dunyada hech neyem.
               
               55
Oyrendim baharin, qishin dilini,
Esen kuleklere sinemi achdim.
Oyrendim chicheyin, qushun dilini,
Korpe quzu kimi arxanca qachdim.

Men senin dilini oyrenemmedim,
Men seni ozume oyredemmedim.

Soyuq baxishindir - soyuq mezarim,
Tabut qapaqidir - goz qapaqlarin.
Mene tabut olan qara gozleri
Mismar kirpiyinle baqlama bari...
         
 56
Torpaqin ne qeder zelzelesi var!
SHimshek de goylerin zelzelesidir.
Dunyanin gor nece vahimesi var!
Zelzele - dunyanin haray sesidir...

Denizin, chayin da zelzelesi var,
Guneshin, Ayin da zelzelesi var.

Torpaq usansa da zelzelelerden,
Donmush beyinlere zelzele gerek.
Bir deli sevdanin zelzelesinden
Qoy menim sinemde chatlasin urek.

                57
Menim sheirlerim ozum kimidir,
Bir az deliqanli, bir az arxayin.
Menim misralarim ozul kimidir,
Bendleri chatilmish eve oxshayir.

Kainat ichinde tozdu hemdemim,
Tozun ichindeki kainat menim!

Menim fikirlerim bir daq uchrumu-
Qishqirsam kaqiza tokulecekdir.
Meni sevgi dolu bir baxish qucur,-
Onun da yaninda dilim godekdir.

58
Gunahkaram bu illerin onunde,
Yashamadim men illeri il kimi.
Gunahlarim ayaq achib bu gunde
Batsin menim gozlerime mil kimi.

Omur kechdi- geri donmez sed heyif...
Indi kechen o illere ne deyim?

Tale menden, men taleden nigaran,
Her addimda uchurum var, yoxush var.
Ellrimden ele chixib shikarim -
Bir de donmez yalvarishla-yaxishla.

                59
Yollarimda tikan biter, gul solar,
Qem dil achib yuyar menim konlumu.
Sinem ustden shirim achar gur sular,
Xezan vurar chicheyimi, gulumu.

Bed getirib ezel gunden her ishim -
Yashamaq yox, olmek olub verdishim.

Tale menden, men taleden narazi,
Men taleden, tale menden nigaran.
Kechen gune, oten ana tamarzi,-
Bax belece, qachar bizden bu cahan...

                60
Vaxt geler dunyani saran qaranliq
Senin de konlune girer ilan tek.
O zaman arxaya donub bir anliq
Ozunle qalarsan tenha, tekbetek.

Tehnizli baxishlar qovurar seni
Kulunu havaya sovurar senin.

Iller xelbirinden kechirer bizi,
Uyuder hamini vaxt deyirmani.
Konlume gozellik ichiren gozum
Bir zaman boz gorer mavi dunyani.

                61
Omrun eteyinden elimi uzdum,
Ozum oz bashima olmusham qaxinc.
Meni mehv eleyen heyatdan bezdim,
Meni yashadacaq olume alqish.

Bir vaxt yox olacaq bir gun var olan,
Yalan-heqiqetmish, heqiqet yalan.

Torpaqin altinda gor kimler yatir,
Orda- bir yerdedir qish ile bahar.
Olum- bu heyatdan chox vefalidir,
Orda ebediyyet, burda- olum var.

                62
Men sheir yaziram- derde haziram,
SHeirle achilir derdin qapisi.
Men sheir yaziram- qebir qaziram,
Alnima yazilir yazilan yazi.

SHeirin kolesidir- olum kolgesi,
SHeire qebir qazir olum olkesi.

Olum olkesinin vetendashitek
Bir sheir yazacam oz bash dashima.
Bu ishi tecili eleyem gerek,
Birden bir ish geler menim bashima.


63
Otdu aramizdan illerin seli,
Saxlaya bilmedik gur gelen chayi.
Gezdi uzumuzde zamanin eli -
Sen o tayi sechdin, mense bu tayi.

Indi derd eyleshib menim yerimde
Derdin nebzi vurur sheirlerimde...

Ey meni yene de seven meleyim,
Ne bu yash menimdir, ne o yash senin.
Yene ezelkidir menim ureyim
Tezeden seveydim seni, kash seni.


                64
Boyumdan ucadir derdimin boyu
Derdimin chiynine bash qoyasiyam.
Men oz taleyimle olub qol-boyun
Bu omru derdimle yashayasiyam.

Men qemi sevirem, menden qachir qem,
Men derdin ichinde derd goyerdirem.

Boyumdan ucadir derdimin boyu...
Qurtarmir ozumle qanli doyushum.
Menim qismetime qilinc chekmeye
Derdimin eline gireve dushub.

            65
Deyirsen: “Qebrimiz qosha olacaq,
Men sensiz bir gun de qala bilmerem”.
Deyirem: “Ozunu uzme, ay axmaq,
Neze ki, sen varsan - ole bilmerem”.

Ozunu uzursen, meni uzursen,
Elini dunyadan niye uzursen?

Gozunun yashini sixirsan ele,
Eceli soyursen. Yox, bele olmaz.
Sen olsen... Yox, olme, sen yasha hele,
Men olsem qebrimi ureyinde qaz.

                66
SHimalin shaxtasi yandirdi meni,
Cenubun istisi dondurdu ancaq.
Bir zaman kooksuume sixib sineni
Deyirdin: “Ureyin menle qalacaq”.

Deyirdin ki, urek bir yana, hele
Qar uste lepirin qalacaq menle.

SHimal da, Cenub da yad oldu mene,
Sene yetishmeyen sozum ushuyur.
CHoxdan buz baqlayan sinem bir yana,
Qar uste lepirim, izim ushuyur.

                67
Yiqdiqin gullere baxib deyirdin:
“Qirmizi kitaba” dushecek bunlar.
Duz senin boyrunde , sen bilmeyirdin ,
“Qirmizi kitab”a bir namized var.

Ele ozun boyda chichek idin sen,
En gozel chichekden goychek idin sen.

Gezsem de arxanca beleden-bele
Ne murada yetdim, ne kama chatdim.
Feqet solmaz, ulvi mehebbetimle
“Qirmizi kitab”a dushecek adim.

                68
Falchilar, remmallar choxalib yaman,
Nadanlar alime ders kechir indi.
Bu nece zamandi, aman, ay aman,
Eyriler korpuden duz kechir indi?

Her shey bash-ayaqdir, her shey ters-avand,
Gel bele dovrandan indi bash chixart!

Mene deyirler ki: “Sende aqil var?
Sonacan getmirsen tutduqun yolu”.
Deyirem: “Qardashlar, bacilar, dostlar,
Axmaq deyilem ki, aqilli olum”.

                69
Ne uchun sevmishem?- demek chetindir.
Amma nifretimin sebebi belli.
Mene sual vermek xasiyyetindir,
Amma meselenin bu deyil helli.

Bir zaman men seni sevmishem, feqet
Bu gunse men sene edirem nifret.

Nifret de, sevgi de sirr ichre sirdir,
Tapilmaz achari sevincin, qemin.
Sene nifretimin sebebi birdir,
Sene sevgiminse sebebi min-min.

                70
Ne ichmek hunerdir, ne de ichmemek -
Onun oz yeri var, bunun oz yeri.
Edalet namine ayrimaq gerek
Iche bilmeyenden ichmeyenleri.

Iche bilmeyenler ichirse eger
Bunun cezasini ichenler cheker.

Adam var eline dusherse furset
Qan icher. Di gel ki, bir damla ichmir.
Men sherabi tebliq etmirem, feqet
SHerab ichmeyenden gozum su ichmir.

              71
Men veren gulleri baqrina basdin,
Opdun, ezizledin korpe ushaq tek.
Mene yaxinlashib sen asta-asta
Baxdin gozlerime gulumseyerek.

Senin ellerine uzandi elim,
Ureyim atlandi, tutuldu dilim.

Senin tebessumun, senin gulushun
Sanki melhem oldu menim aqrima.
Sixdin oz sinene men veren gulu,
Mense seni gul tek basdim baqrima.

                72
Sevin qadinlari, urekden sevin!
Anadir, bacidir, yardir qadinlar.
Bullur sutunudur onlar her evin,
Servetdir, dovletdir, vardir qadinlar.

Sevin qadinlari, sevin urekden!
Qadinlar zerifdir gulden, chichekden.

Sevinci bahardir, kederi qishdir,
Qadin haqqi tendir Tanri haqqina.
Qadinlar ilahi heykelterashdi,
Ruh verir, can verir yaratdiqina.

73
“Cennet analarin ayaqi altda”-
Bele buyurubdur peyqemberimiz.
Gunlerin bir gunu - bir xosh saatda,
Bu dunyaya teshrif getirmishik biz.

Bize layla deyib eziz analar,
Eshqi, mehebbeti deniz analar.

Analar zirvedir - zirveye baxin,
Her ana omrunun oz menasi var.
Analar Allaha hamidan yaxin,
Yeqin Allahin da oz anasi var.


74
Hele inaniram Mecnun eshqine,
Hele Kerem kimi yanan var - menem!
Qara qul olaydim sene, kash sene,
“Ol!” - desen olerdim, inan, ey senem...

Men seni sevirem! Bu eshq, bu heves
Nece ilahidir, nece muqeddes.

Men seni sevirem! „el mene gulme!
Men - esrin sonuncu mehebbet SHahi.
Men sensiz olerem! Deyirsen: “Olme”!
Men nece olmeyim? Olurem axi!

               75
Allahim, zulmunu chox gorme mene,
Baxma ne zamana, ne macala sen.
Cehennem oduna yansam da yene
Menim ezabima ezab cala sen.

Menim bu dunyada od-ocaqim yox,
Bu eshqden savayi umacaqim yox.

Sen- ulu Yaradan, men- bir divane,
Sensen qiblegahi kulli-alemin.
Ya Rebbim, bu eshqi chox gorme mene,
Bu shirin ezabla qoy olum. Amin.


                76
Bir ressam tanishim naturmort chekib,
Reng renge qarishib, “xorek” xoreye.
Ne vaxt goruremse duzu o shekli
Bir anda ishtahim chekilir goye.

Deyirem: - Fikrini bir bize chatdir.
Deyir: - CHekdiklerim abstraktdir.

Portret ishleyir bashqa tanishim,
SHekle elaveler edir ozunden.
“Gozel qiz” adlanan sonuncu ishi
Butun gozelleri salib gozumden.

                77
Sen meni yamanca yamanlayirsan,
Her sozun daq chekir menim sineme.
Sene soz qaytarmaq deyildir asan,
Bir de ki, ne deyim sen tek seneme?

Bilirsen konlumden gelib kecheni, -
Bes niye zarmixa zekirsen meni?

Yaman elleshirsen sen yerle, goyle,
CHixirsan ozunden, bir soz deyince.
Gel oz sevdiyinin adini soyle -
“Firuz Mustafa” - de, “mis-mis” deyince.

                78
“CHashib iki defe salam vermishem,
Bir gunde iki yol gorushmushuk biz”-
Sen dedin...  Men dedim: - “„el eyleme qem,
Her salam, her gorush menimchun eziz”.

“Salam” ne demekdir? - “Saq ol, gun aydin”!
Gun aydin olmazdi sen olmasaydin...

Sen mene salam ver gunde min defe,
Senin salamina konlum hesretdir.
Bu maash deyil ki, ayda bir defe
Ola ya olmaya - bu, bextebextdir.

                79
Bu omur ne yaman uzandi bele?
Bu qeder yashamaq neyime gerek?
Deyen, son menzile chox qalir hele,
Ne zaman dincini alacaq urek?

Bir sual ruhumu qurd tek gemirir:
Kim deyir qisadir, qisadir omur?

Meni aqushuna alsa da axsham -
Meni dergahina chaqirir sabah.
Allahin yadindan belke chixmisham?..
Hech olen deyilem... Esteqfurullah!..



80
Goye bulend olan zulmu, zilleti
Niye goren yoxdur, Allah, ay Allah?..
Yalani, riyani, mekri, vehsheti
Sinire bilmirem, vallah, ay Allah!

Bu, nece dovrandir, nece zamandir?
Yalan-heqiqetdir, doqru-yalandir!

Hech yada dushmeyir peyqember, imam,
Senin axshamin da- sabahin olsun.
Bendelerin seni unudub tamam,
Allah, bari senin Allahin olsun!


81
Yamanca gecikdi bu ilki bahar,
Gulum, sen bahardan vefali chixdin.
Ele soyuq kechir yene havalar,
Sense shefeq kimi konlume axdin.

Sen mene ezelden sedaqetlisen,
Ele bahar kimi teravetlisen.

Guneshin yerine ana tebiet
Dumani gonderib, cheni gonderib.
Gorunur, ezizim, beleymish qismet-
Baharin yerine seni gonderib.

                82
Yaman xoshlayiriq heykel qoymaqi,
Kuchede, bazarda, dalanda heykel.
Heykeller bezeyir bostani, baqi,
Kabinetde heykel, salonda heykel.

Qranit heykeller, burunc heykeller...
Bu beton, bu shushe, bu tunc heykeller...

Deyesen, heykeller cana gelecek,
Deyesen, adamlar heykelleshirler.
Indi adamlarin yerine belke
Bu donuq heykeller fikirleshirler?

                83
Ichmek isteyenchun min behane var:
Pul var - behanedir, pul yox - behane.
Behane - quraqliq, yaxud-yaqish, qar...
Teki sen ichesen, ne chox behane...

;zene saqalmaq, olmek-behane...
Aqlamaq-behane, gulmek-behane.

Eger ureyinden ichmek kechirse,
Behane axtarma- yaxshisi budur.
Biri behanesiz yeyib-ichirse
Esl yeyib-ichen bax ele odur.

                84
Meni dost yandirib, dushmen yandirib -
Gor kimler canimi qalayib oda?!.
Qurbet oz yerinde, Veten yandirib -
Bezen ovladina daq chekir o da.

Eh, meni gor neler yandirib-yaxib?!.
Inanin ki, tustum tepemden chixib...

Meni odlayibdir bir deli sevda,
Konlumu-gozumu oda salmisham.
Ele bishmishem ki, odda, alovda
Lap odadavamli kerpic olmusham.

                85
Deyirsen ki, her yer zulmete donub,
Hech aqi qaradan sechmek olmayir.
Ele bil dunyanin „uneshi sonub
Bu taydan - o taya kechmek olmayir.

Men oz etrafima baxdim bir anliq -
Doqrudan da her yan zulmet, qaranliq...

Feqet azalmasin eshqin, hevesin,
Sondurme konlunde yanan ateshi.
Gunesh oz yerinde. Gerek her kesin
Ele oz ichinden doqsun Guneshi.

                86
CHetin ki, bu yerde menden iz qala,
CHetin ki, bu yerde qerar tutum men.
Mehebbet sutunlu bir altun qalam
Xishdanib yox oldu birce sozunden.

Ichimi cholume chevirdin menim,
Omrumu-gunumu devirdin menim.

Didir ureyimi sirli suallar.
Onsuz da ureyim - shubhe yuvasi.
Ne mende Mecnunluq iddiasi var,
Ne sende bir azca Leyli vefasi.

                87
Bir zaman ureyim sevmishdi seni,
Sechmishdi en gozel qizlar ichinden.
Sense oxumaqchun neqmelerini
Ayrilib gelmishdin durna kochunden.

Gulum, bexsh eledin dunyani mene,
Qelbim tek aqlim da vuruldu sene.

Urek de, aqil da az imish deme
Sevib-sechmek uchun sentek meleyi.
Bizim sevgimizi yayib aleme
Ureyin aqili, aqlin ureyi.


                88
Yer uzu- cehennem, goy uzu - cennet,
Sevenler ozunu goylerde sanir.
Sevmeyenchun dunya qaranliq, zulmet,
Derdlerin sayisa - ulduzlar sani.

Bax, bunu felaket saniram ki, men,
Sevmeyenler choxdur indi sevenden.

Madam Goy uzunu mesken sechibler -
Demek, sevenlerin cennetdir yeri.
Deme cehennemi gormeyib besher, -
Cehennemdir yeri sevmeyenlerin.


89
Hele ki, dunyanin sonu yetmeyib,
Durur Ayimiz da, Guneshimiz de.
Hele qish gelmeyib, bahar getmeyib,
SHukur, deyishmeyib yerishimiz de...

Durur boz cholumuz, mavi golumuz,
Durur tikanimiz, durur gulumuz.

Orada felaket, burda toy-busat,
Biri daqidanda, birisi qurur.
Menim o terefde dostum salamat,
SHukur, bu terefde dushmenim durur.

                90
Bilirem ichinde bir iblis yatib,
Yatib atilmaqa furset axtarir.
O iblis qashini iblis tek chatib
Sozunu demeye furset axtarir.

O iblis paltari kefen eyleyir,
Seni oz- ozunle dushmen eyleyir.

O iblis nece de riyakar, xebis -
Ichinde ishiq ne, zulmet de sonub.
Bax senin ichinde yatib bir iblis,
Bax senin chiynine bir melek qonub.

       91
Daha shairleri sevmir gozeller,
Indi tacirlerin zamani gelib.
Dunen var-dovlete aqiz buzenler
Bu gun var-dovletle imana gelib.

Deyishib insanlar, yaman deyishib,
Indi vaxt deyishib, zaman deyishib.

Bu gun-guzerandan sohbet acharaq
Deyirler: “SHeirle qarin doymayir”.
Gozeller yene de severler, ancaq
Sevmeye...  duunyanin vari qoymayir.

92
Goren o adama chatarmi sozum?
Bilmirem hech ona “adam “deyimmi?
Bilmirem men ona hecvmi yazim,
Bilmirem men onu yoxsa soyummu?

Acgozdur, yaltaqdir, eyri-oqrudur,
Klassik nadandir, boynuyoqundur.

Xebisdir, dargozdur, iblisdir qelben,
Heyasiz, abirsiz, utanmazdir, o.
Uzr isteyirem, oxucum, senden -
Ele bil yeriyen unitazdir, o...

               93
Ezelden dunyani bele gormushem -
Bir uzu ishiqdi, bir uzu zulmet.
Dunyada ne qeder omur surmushem
Meni dara chekib vusalla hesret.

Gah yaxib-yandiran shimshekdi dunya,
Gah da etir sachan chichekdi dunya.

Dunya oz-ozumle bir gorush yeri,
Ushuyen ruhuma chetirdi dunya.
Menim derdlerime qol-qanad verir,
Menim sevincime qebirdi dunya.


                111
    94
Åle gozumuzun qàbàqindàcà
CHîõ shåy debden dushur- qàliriq nàchàr.
Bezen debden dushur birce àndàca
Pàltàrlàr,  måbåller,  bàqlàr, baqzàlàr.

Debdebeli àdlàr, chinler, pàqînlàr,
Êitàblàr, eserler dushurler debden.
Êàmfîrt teyyàreler, tirlàr, vàqînlàr,
Sàràylàr, qesrler dushurler debden.

Dàim debde îlàn bir shåy vàr, î dà
Såvgidir – qîcàlmir  qîcà dunyàdà.

                95
Senin qebulunà dushe bilmirem,
Omur de bu yàndàn uyunub gådir.
Dåyirem birce yîl uzunu gorem,
CHîõlàri àrõàmcà dåyinib gådir.

...Tànri qebulunà yàzilmishàm men
Mene rishõend åden, mene gulen vàr.
Birinin derdine dermàn åtmeyen
Milyînun derdine ne chàre qilàr?

Men êime uz tutum bu gorush uchun?
Ne bir êàtiben vàr, ne bir êomeêchin.
 
96
Hurêeê bàõishlàrlà àltdàn- yuõàri
Meni màtdim-màtdim suzen seneme
Istedim dåyem êi, bu misràlàri
Sene hesr ådirem, ezizim, sene.

Gozelliê onunde màtim qurudu,
Ciliz misràlàrim dushdu gozumden.
Gordum bu càzibe tànri nurudu-
Êem bàõsàm ozumu àlàr ozumden.

Tebiet î zàmàn såver êi, seni-
Sende tàpà biler gozelliyini.

                97
Êàsib êàsibliqin derdini cheêir,
Vàrli  her qepiyi  sànir qenimet.
Hele de chîõlàri derê ålemir êi,
Felàêet getirir ozuyle servet.

Êàsibi bed nezer getirmez goze,
Î, àz qàzàncà dà “min shuêur” dåyir.
Bezen milyînlàrdà seàdet gezen
Bir defe ureêden gule bilmeyir.

Birisi tîõluqà gådir yîõluqdàn,
Birisi àcliqà gådir tîõluqdàn.

               98
 CHiseê. Cày sàhili. Àlàqàrànliq.
Teê qàyiq. Teê qàdin. Ilbiz sesleri.
Bir àzdàn dusheceê shåhli qàrànliq,
Teê bir it sàhilde gezir serseri.
   
Bàliqlàr uzàqdàn bàõir qàyiqà,
Ilbizler sàhilde vårir ses-sese.
Qàdin birce àddim àtsà qàbàqà
Qîllàri àvàr teê sulàrdà uzer.

Sàhilde gezishen serseri it teê
Ulàmàq isteyir tenhà bir ureê.

              99
Bàõmàq isteyirem bu yåni filme,
Êàssir bildirdi êi, bilåt qurtàrib.
Såvgi filmine màràq vàr hele,
Àmmà såvmeê uchun limit qurtàrib.

Indiêi såvgiler åyni olcude,
Åyni debde îlàn pàltàrà donub.
Her shåy håsàblànib pulun ichinde-
Her shåy de evvelden neqdle odenib.

Heyàt chiõà bilmir åyni fîêusdàn,
Filmteê cheêilib åyni ràêursdàn.

                100
Råêlàm hîvuzundà chimir gåceler.
Bu dà yåni esr. Bu dà nåft bumu.
Êeêilli “cuceler”... Serõîsh êucheler..
Senin gozlediyin seàdet bumu?

Bumu beõteverliê, beõtever îqlu?
Dongelerde-bàrlàr, bàrlàrdà-bàrbàr.
Ishe bàõ, dîqruyà “ders “dåyir îqru.
Bàrvårmez ferràshlàr bàqirir bàr-bàr.

Yåni “åshqle” gelib bu yåni esr,
Ichimde yål vurub yångeler esir.

                101
Àcgoz. Yåêeõànà. Êemfurset. Hocet.
Qàrnini qàrdàshdàn ezel sàyir î.
Bàshqà soz dåmeye dàhà ne hàcet?-
Her shåyi pul ile håsàblàyir î.

Î, butun rengleri bîz rengde gorur,
Yàõshini yàmàndàn såche bilmeyir.
Meleyin nurunu feleêde gorur,
Gåceden gunduze êåche bilmeyir.

Zevzeê. Teêebburlu. Håyvere. Nàdàn.
Î, àdàm îlmàyib bàshdàn-binàdàn.

102
Bizde bir cur êåchir herenin gunu,
Êishi oz omrunu ozu yàshàyir.
Àmmà qàdin vàr êi, înun omrunu
Oz îqlu, oz eri, qizi yàshàyir.

Qàdin yàshàmàyir oz tàlåyini,
Înun tàlåyini yàzàn êishidir.
Yuz yårde gezse de oz ureyini,
Bir qelbin nàzinà dozen êishidir.

Butun tàlålere qîvushsàq dà biz,
Ozumuzun îlsun oz tàlåyimiz.
103

Qànunlàr, qeràrlàr ebesdir ebes,
Håch êimden, håch neden êomeê ummà sen.
Êoêsunde chàqlàyàn bu åshq, bu heves
Seni qîruyàcàq yàd tenesindeng

Siyàsetgpàrlàmånt...råqlàmåntgefsus,
      Håch neyi hell åtmir, yàràtmir bu gun.
Håch êimden, håch neden incimeyeê biz,
Yàshàyàq- sen menim, men senin uchung

Gel gådeê, cheêileê oz hucremizeg
Nàdànlàr ne dåyir, qîy dåsin bizeg

104
Gelin tànish îlàq yàdlàr, uzàqlàr,
Biz niye uzàqiq bir-birimizden?
Bizim hàmimizin bir Dunyàmiz vàr,
Gelin àgàh îlàq sirlerimizden.

Gelin tànish îlàq biz temennàsiz,
Gelin dorushmeyeê diplîmàt êimi.
Birge ishe gådeê, bir dinceleê biz,
Ishden birge doneê yîrqun àt êimi.

Åynidir gåcemiz sàbàhimiz dà.
Àõtàrsàn åynidir Àllàhimiz dà.

105
Yàmàncà àzàlib sàyi-sàmbàli,
Qàdinlàr, qîruyun êishileri siz.
Dunyàdà qàlàcàq dunyànin màli,
Dunyà nåyleyeceê bes êishilersiz?

Àrtib qàyqilàri dåmîqràflàrin-
Êishisiz åvlerin àzàlir sàyi,
Zàmànin esebi cheêilib tàrim-
Hàrdàdir her qizin oz “îqlàn pàyi”?

Bes erler, igidler niye sîzàlib?
Êishiliê àzàlib, êishi àzàlib?

106

Yàshàyà bilmedim omrun yàzini,
Pàyiz õirmàni teê sîvrulmushàm men.
Bes êimin îdunà indi qizinim?-
Ozum oz ichimde qîvrulmushàm men.

Ichim sherbet êimi bàõishlàrini,
Ichimde hesretin tufàni qîpsun.
Goylerin sîpsîyuq yàqishlàrini
Sen yàqdir ustume- cànimà hîpsun.

Tàmàm yàd olêedir senin gozlerin,
Îràdà ezàbin îdu êozerir.

107
Bir dàhà gordum êi, iyrencdi dunyà,
Iyrencdi tepeden-dirnàqà qeder.
Soyushe, doyushe oyrencdi dunyà,
Menim umidlerim  hedermish, hederg

Bàli zeher imish, tiêàni chicheê,
Såvgisi meêirli õeyànet imish,
Di båle dunyànin gel nàzini cheê,
Yàlàni –elchàtmàz heqiqet imish,

Ichimi qurd êimi  pàrchàlàyir qem.
Men bàshqà dunyàyà chiõib gådirem.

108
Gozlerim ichime àchilàn qàpi,
Ozumden î yàni gore bilmirem.
Menim ureyimden såvinci qàpib
Qismetim qàchibdir hàrà bilmirem.

Elime chàtmàyir Tànrinin eli,
Elimin îdundàn êimdi bàrinin?
Men ozum ozumden uzàq dusheli
Ureyim zindàndi àrzulàrimà.

Ulduzlàr elensin qîy sàchlàrimà...
Qàpilàr chirpilir goz yàshlàrimà.

109

Bu gozu, bu qàshi, bu ishve-nàzi
Nåce tesvir ådim men în setirde?
Birce bunu dåyim: zàlimin qizi,
CHicheê gormemishem men sen etirde.

Senin gozelliyin derde sàlibdir
Gunduzler Guneshi, gåceler Àyi.
Bu bîydà dunyàdà soyle gorum bir
Beyem gozel yîõdur senden sàvàyi?

Beli, teê gelmisen bu yår uzune,
Tànrinin ozu de vurulàr sene.



110

Dunyànin en uzun yîlu, qàdàsi,
Uzànir dil ile goz àràsindà.
Gor bir ne vàõtdàndir hàqqin sedàsi
CHirpinir him-cimle soz àràsindà.

Men sessiz- sem;rstz såvmishdim seni,
Sen menim ruhumun tilsimi idin;
Gozunle dåmishdin mene såvgini,
Feqet nifretini dilinle dådin.

Yîllàr qisà imish sizden bizecen,
Uzun bir yîl vàrmish gozden sozecen.

111
Qezàvu-qedere inàmim chîõdu-
Åle bu cehetden men fàtàlistem.
Sàbàh yàshàmàqà gumànim yîõdu,
Dåyesen, bir àz dà nàturàlistem.

Påssåmist, duàlist, råàlist, êubist,
Mînàrõist, shîvinist, militaristemg
Bir àzcà nihilist, bir àz êîmfîrmistg
Gàh zile chiõiràm, gàh dà êi, pestem.

Men båle, Sen båle, Î dà båledir.
Butun idåyàlàr bize teledir.

112
Goy uzu qusseden cheêilib tàrim,
Î goyler Gunesh yîõ, bir zulmet dîqur.
Yàrib tufànlàri, firtinàlàri,
Uzurem “sen” àdli limànà dîqru.

Niye gorunmeyir î limàn niye?
Belêe bir ilqimdir meni àldàdàn.
Niye chàlõàlànir bu ummàn, niye?
Meni êim chiõàrdàr bu qåylu- qàldàn?

Menim sîn penàhim, sîn gumànim sen.
Menim sîn limànim, sîn unvànim sen.

113
Senin tebessumun- sirli, suàlli;
Gulen tàlåyimdir- guler gozlerin.
Senin qezebine urcàh îlàli
Ichimde hesretin îdu êozerir.

Senin gulushunden, tebessumunden
Omrume min omur càlànir menim.
Êonlunun qezebli qehqehesinde
Sànêi olum zengi chàlinir mene.

Sen oz qezebinle gel meni susle,
Feqet oldur meni tebessumunle.

114

Mene eser vårdi yàzàr dîstumuz,
Dådi “îõuyàrsàn”. Îõudum men de.
Fiêirler qàrishiq, cumleler bumbuz,
Îõuduqcà àzdim dumàndà, chende.

Burdà ne qiz qizdir, ne îqlàn îqlàn.
Ne cins vàr, ne de ruh. Hezàr, elhezàr!
Îõuyub dushundum: åyvàh, ày àmàn,
Belêe îrtà cinse mensubdur yàzàr?

Bu nåce eserdi êishisi yîõdur?
Êishisi bir yànà, dishisi yîõdur.

115
Ozu dàsh dovrunde ilishib qàlib,
Àyrilà bilmeyir derin uyqudàn.
Di gel êi, åêràndà î, lovber sàlib
Bize ders dåyir milli duyqudàn.

Gozler ifàdesiz. Ses êàl. Sifet êut.
Àyilmàz làp àtesh àchsàn dà tîpdàn.
Munbit tàyfàsindà î àõtàrir but,
Sànêi sesi gelir àziõàntrîpdàn.

Bu bàshin sàhibi goresen ne vàõt
Êîsmîs åràsinà gelib chiõàcàq?

116

Dîqulduqu ilin, esrin ferqi yîõ
SHàirler hàmisi qàrdàshdi åle.
Ozleri àc îlàr, gozlerise tîõ,
Ureê qizdiràrlàr gule, bulbule.

Àltunlà, servetle feth îlunmàyàn
Qelbleri shàirler sozle feth åder.
Såvdiyi gozeli ureêden, càndàn,
Såvmediyi shàhi- ruhsuz medh åder.

SHimàlli, cenublu, sherqli, qerbli-
SHàirler hàmisi qàrdàshdi, beli.

117
Ne yàmàn chîõàlib soz dellàllàri,
Qàfiyeperdàzlàr måydàn sulàyir.
“SHàir- mînstrlàr” êesib yîllàri
Esl shàirleri quyulàyirlàr.

Hàni Bayron, Sàbir? Fuzuli, SHiller?
Êimler àt îynàdir soz yàrishindà?
Sàõtà êîrifåyler, àõtà dàhiler
Indi turp eêirler shåirin bàshindà.

“Àq” shåir, “chehràyi” shåir, “bîz” shåir, “qàrà” shåirg
SHåirin bir rengi vàr. Qàlànlàr bîsh shåy.

118
Màcerà rîmànin movzusudur bu-
Bir qizà vurulur îqullà àtà.
Såvgiye håch bir êes qîyàmmàz tàbu;
Neleyr gormemishiê biz bu dunyàdà.?

Àtà tecrubeli, pullu, hiyleger;
Ovlàd qedd-qàmetli, càvàn, sàdedil.
Gizlinde vurushur “dîqmà reqibler”,
Dushmendi, yàqidi înlàr åle bil.

...Bes sînrà? Elbette, dîqru suàldir;
Hele davami var, bu “såriàl”dir.

                119
Ràêiyà bånzåtdin sån nàsil shåiri?
Dådin êi, î- zovqchun, såfà uchundur.
Õàyir, guzel dîstum, åzåldån båri,
SHåir- uråê uchun, êàfà uchundur.

Bån shàêà yàpmàdim, åståqfuràllàh,
Àsl shåir: åpiqràf- êàlbå girishdi.
SHimdi yàzànlàr chîê- îlàsàn àgàh,
Fàqàt turlu shåir tàpmàq zîr ishdi.

Fàrê åtmez êim yàzmish sån, î, yà êåndim,
SHåir-shåir îlsun, cànim, efendim.

             120
Gence. Àvqust àyi. Guneshli semà.
Uz tutub gådiriê Êepez dàqinà.
Goy golun yîllàri bàqlidir, àmmà
Bizi qàrshilàyir CHàyêend, Tîqànà.

Bu yårin hàvàsi åle serindir-
Åle bil qefilden qishà dushmushuê.
Burà erenlerin doyush yåridir,
Tepeler, zirveler cheêirler êåshiê.

Teêce sàz chàtishmir, zereri yîõdur,
Êimse ràdiîdà Bàõi îõudur.
               
                121
 Î, êimi gorurse uzune gulur,
Nitqi ber-bezeêli, îdlu-àlîvlu.
Her yårde hàminin gozune girir,
Girende chiõmàyir zàlimin îqlu.

Ålece àchiqdir dishinin ustu,
Gulub el chàlmeqà meclis àõtàrir.
Bir àz sêåptiêdi, bir àz sàdistdi,-
CHunêi yàõshidà dà î, pis àõtàrir.

Bàõ, sàêitce durub derdleshiriê biz,
Budur, gelib chiõdi î pis îqlu pis.

122
Bàõ, bu dà àzàdliq! Opurem seni.
Hàyànà istesen uchà bilersen.
Eger istemesen sen bu veteni,
Bàshqà memleêete êoche bilersen.

Àzàdsàn ish-gucden, åvden- åshiêden.
Dànishà bilmezsen- dilden àzàdsàn.
Àzàdsàn shefeqden, nurdàn, ishiqdàn,
Vezifeden àzàd, puldàn àzàdsàn.

Ve sînrà: her shåyden uzulse elin
Sen ole bilersen-  àzàddir olum.
                123
Dîqrànir misràlàr, sozler, håcàlàrg
SHåir bishirirler nåche qàzàndà,
Indi shåir yàzir gencler, qîcàlàr,
SHåir yàzir mîllà dà, qebirqàzàn dà.

Pånsiînår-shàir, shàir-pådàqîq,
SHàir-traktorzu, tamada-shàir.
SHåir yàzir gozetchi, berber, dåmàqîq,
Håsàbdàr, mufettish, pîlis ve sàir...

Indi gozleyen yîõ tebi, ilhàmi,
SHàirlerden bàshqà shåir yàzir hàmi.

124

Sànêi den toêulub bu êuche bîyu,
Cuceler åshidib gelib “cip-cip”e;
Î etce qizlàrin bir qàrish bîyu,
Heresi àtlànir bir neheng “Cip”e.

Råp hipe qàrishib, hip ise rîêà,
Pîlis àyàq uste durur birteher.
Êucheden êåchenler dushurler shîêà,
Gåce serõîsh îlur dåyen bu sheherg

Bàrlàrdà shàmpànlàr êopuêlenirler,
Dàlàndà bir qizi tepiêleyirler.

                125
Tànrim bàqishlàsin. Bezen ozumu
Gunàhêàr bilirem dîqurluqumchun.
Belêe gunàhim vàr- àchib gozumu
Gunàhêàr dunyàdà sàq îlduqumchun?

Heqiqet yàlànlà uz-uze gelir,
Dànishmàqim - gunàh, susmàqim- gunàh.
Àqrilàr îõ îlub sinemi delir,
Yàzmàmàqim – gunàh, yàzmàqim – gunàh.

Olmeê isteyirem. Nåce olum àh?
Olumdur dunyàdà en boyuê gunàh.
               
                126
Mene hàlàlliq vår, ulu Erdàqim,
Làle-nergizini qîõlàdiqimchun.
Mene hàlàlliq vår, yàshil qîvàqim,
Êolgende dincelib yuõulàdiqimchun.

Mene såvgisini bir vàõt àchmàyàn,
Gozel qiz, hissini hàlàl åyle sen.
Àq yîl, sîyuq bulàq, àc qurd, bîz dumàn,
Sizden de hàlàlliq isteyirem men.

Åy yåêebàsh càhil, åy qelbi chàmur,
Konlum teêce senden hàlàlliq ummur.

                127
Men qara guzguyem, qapqara guzgu,
Herden kim olduqum chixir yadimdan.
Baxishlarim yorqun, bedenim uzgun...
Men canli guzguyem, guzgu-adamam.

Sen qara gorursen mende her sheyi -
Ozunu, dostunu, butun dunyani...
Sen qara gorursen ati, eshsheyi...
Sen duya bilmirsen seni duyani.

Qapqara guzguyem; qelbim aqappaq,
Sen gore bilmezsen meni, ay axmaq.

                128
Kiminse qafasi dayazlashmada,
Kiminse tamahi derinleshmede.
Bir teref demadem qoyunlashmada,
Bir teref durmadan eshshekleshmede.

Milletin yarisi milli derdlerin,
Milli aqrilarin azarkeshidir.
Qalan yarisinin yarasi derin,
;Hem de ki, qulaqi aqir eshidir.

Bu, hansi milletdir?.. Yox, biz deyilik!
Biz yalan sevmirik, biz duz deyirik...

               
                129
Mescid de, kilse de Allah evidir,
Molla da, keshish de Allahin qulu.
Allahim, sen meni bir an sevindir,
Gel nura qerq ele men geden yolu.

Goy uzu, Yer uzu senindir, Allah,
Senindir zerreden kainatacan.
Bizi aqushunda boyuden gunah
Bizi terk edecek goresen hachan?

Allah evindedir Allah qullari...
Sen oz qullarina rehm ele bari.

               130
Yer uzu - tanrinin achilmish ovcu,
Biz orda den gezen serche kimiyik.
Bizi addim-addim izleyen ovchu
Bir gun ovlayacaq. Bu sirr deyil ki...

Bashimizin ustde durna qatari,
Ayaqimiz altda ilan meleyir.
Bizi oz ovcunda gezdiren Tanri
Herden birce den-e mohtac eleyir.

Tanriya achilib bizim ovcumuz...
Ovunu gozleyir olum-ovchumuz.

                131
Hamidan gileyli, hamidan qachaq,
Hamidan narazi, umacaqlisan.
Sen oz aleminde yeqin, ay alchaq,
Hamidan xeyirxah, qanacaqlisan.

Halbuki hech kese xeyrin deymeyib,
Sen oz qabaqina chekmisen kozu.
Hech zaman qapini hech kes doymeyib,
Hemishe ellerde olubdur gozun.

Sene el vermeye elim gelmeyir,
“Adam” soylemeye dilim gelmeyir.

                132
Hemishe servetden uzaq qachmisham,
Servet olan yerde merifet olmur.
Men guler uzlere qucaq achmisham,
Achiq ureklerde xeyanet olmur.

Ele aqrilar da servetdir mene,
Ele kasibliq da vardi, dovletdi.
Kishitek yashamaq - bu, oz yerinde,
Kishitek olmek de ele servetdi.

Gel soxma sen goze var-dovletini,
Gor neyle heyrete salirsan meni?

                133
Azeri turkcesi - uzuaq dilim,
Bashinda hemishe shimshek chaxibdir.
Menim zerif dilim, utancaq dilim,
Dushmenlerin seni kunce sixibdir.

Qelbimiz SHahdaqtek, Elviztek uca,
;Hamiyla “dil tapib” anishiriq biz.
Oluyle erebce, diriyle rusca,
Xesteyle latinca danishiriq biz.

Menim ana dilim, mehriban dilim,
Ne vaxt deyeceksen “qana-qan” dilim?

                134
Bilmirem kimdedir, nededir gunah:
Meslekde, exlaqda, dinde, ya dilde?
Ne bende sayiriq, ne de ki, Allah -
Gah bemde gezirik, gah da ki, zilde.

Nadan, tekebburlu, acgoz, boshboqaz,
Yalanchi, talanchi - bu, bizik deyen.
Biz ne choxdan choxuq, ne de azdan az;
Yuzumuz baxaniq, birimiz yeyen.

Bir az gozutox ol, dostum, qardashim,
Soydashim, sirdashim... Aqardi bashim.

               135
x+y=z.
Olenle olduren tendi dunyada.
Bu ;urnal, bu kitab, bu da ki, qezet:
Heqiqet musteceb olur royada.

Dunya ozu boyda tikanli qefes,
Biz o qefesdeyik - qollari baqli.
Iksle iqrekden xeter yetishmez,
Korlayir ishleri zet zalim oqlu.

x+y=?
Danishma, ezizim, aqzina su al.

                136
Dara, gozlerinle ruhumu dara,
CHal koonuul sazimi kirpiklerinle.
Felekler qelbimi chekse de dara
Sebr etmek oyredib melekler mene.

Daha sengimishem duzenler kimi,
Elchatmaz zirveler konlume yaddir.
Daha seslenmeyir konlumun simi,
Ichimde sukutun tufani yatir.

Dara hisslerimi, duyqularimi...
Sen ershe qovmusan yuxularimi.

                137
Olur gozlerimde bir yashil umid,
Sapsari ayriliq chokur gozume.
Unut, menim gulum, gel meni unut,
;Bax, ecel elini chekir gozume.

Unut derdlerini, aqrilarini,
Qoy ayri havaya koklensin urek.
Unut sen geceki yuxularini,
;Hemishe gunduzler unutduquntek.

Unut... Olen umid goyeren deyil...
Unut... Arzularim yeriyen deyil...


              138
Men yene ezelki Firuzam, gulum,
Menim chichekleyen sachima baxma.
Yene ezelki tek yalqizam, gulum,
Ust-uste yiqilan yashima baxma.

Yene ezelki tek bir az esebi,
Bir az da sadelovh, deymedusherem.
Ichimde qovr eden kini, qezebi
Yene de hech neye men deyishmerem.

Yene de ezelki Firuzam, Firuz...
Yene ezelki tek yalqizam, yalqiz.

              139
Meshuqesi uchun shåirler yàzir,
«Fiêir måshe»sinde àzir nåche yîl.
Bîyàt qàfiyeler, teshbåhler hàzir,
Beh-behi, ceh-cehi, qeh-qehi bîl-bîlg 

Di gel êi, åvinde oz àrvàdinà
Bir êelme soz dåmir soyushden àyri.
Hettà, hirslenende yàziq qàdinà
«Yumruq plànin»dàn  “pày”  dà àyirir.

Meshuqe - yupyumru, àrvàd gon-deri;
Bu dà milletinin milli gåndåri.



140
Deyirsen: aqlini bashina topla...
...Men nece toplayim olmayan sheyi?
Deyirsen: yatmirsan sen ipe-sapa...
...Senin ip-sapin da hech menlik deyil.

Deyirsen: dilini ozunde saxla...
...Onsuz da hemishe dilim qisadir.
Deyirsen: dostlari ara, soraqla...
...Dostlarim mensiz de var olasidir.

Deyirsen: gelmeyib senin zamanin.
Deyirem: gelmeye yoxdur gumanim.

141
Canim Paqanini, az gozlerini,
Yene cix sinene ckripkani sen.
Senin ovcundaki qan izlerini
Oz alin yazima benzedirem men.

Canim Paqanini, gumush simleri
Dillendir konlumun telleri kimi.
SHimshek zaximlari, yel esimleri
Qoy olsun konlumun qezebi, kini.

Canim Paqanini, zal skripkani,
Eh, seni dinleyen, anlayan hani?

142
Ozune benzeyir sheirleri de,
Yaltaqliq tokulur her misrasindan.
Zahiren her sheyi yerli-yerinde,
Di gel ki, eyleshib sher qapisinda.

Butun nazirlere, deputatlara,
Butun reislere sheir ithaf edib.
Butun yaxshilara yaxibdir qara,
Butun eclaflari oyub, medh edib.

Bir sheyi anlaya bilmirem, vallah,
Haradan chixibdir bu qeder meddah?..

 143
 Menim shåirlerim sîyuqdur bir àz,
 Duyulmur êonlumun îdu, istisi,
 Îrdà temteràqdàn eser tàpilmàz,
 Gorunmez àl sheràb, êàbàb tustusu.
               
 Menim ehàtemde àzdir àdàmlàr,
 Tîst dåyen dîstlàr dà deymeyir goze.
 Bu cur êishileri  såvmez qàdinlàrg
 Såvirem ozumle durum uz-uze.

 Istesen gel sîyuq êonlume àqlà:
 Såvirem men îdlu, qàynàr àqillà.

              144
Sanki poliqlotdu zalim balasi,
Hansi dilde desen uyudub-tokur.
Di gel ki, hech kese o qulaq asmir,
Dishi xirman doyur, dili xish chekir.

Zevzekdi, naqqaldi, chenesi sazdi,
Dinib-danishana vermeyir aman.
Ele boshboqazdi, ele dayazdi
Bir soz sorushmaqa olursan peshman.

Bir ilde teze dil oyrenen sarsaq,
Susmaqi oyrenmir yuz ildi ancaq.

                145
Deyirsen bu dunya ele boyukdur,
Udur xeyiri de, udur sheri de.
Deyirsen derdimiz bir aqir yukdur,
Tekce dunya cheker bu derd-seri de.

Sene elchatmazdir aylar, ulduzlar,
Seninchun hududsuz kurredi dunya.
Menim ureyimde min bir dunya var,
Menimchun bir kichik zerredi dunya.

Daxili dunyamiz xaricdekinden
Boyukdur, chox boyuk - deyerdim ki, men.

                146
Aq yaqish, aq bulud, aq yol, aq sema...
Aq chichek boylanir aq pencereden.
Aqappaq yelpeye benzeyir duman,
Aq chaylar aq at tek chapir derede.

Aq bina. Aq salon. Aq kreslolar.
Aq tavan. Aq divar. Aq luminesler.
Eyleshib salonda qarasach qizlar.
Aq sheir oxuyur aqsachli shair.

Gun vurur torpaqin achilir donu,
Qara gunlerimin yetishmir sonu.

                147
               
        (1)
Êonlumun gozleri êîr îlub indi.
Îrdà yuvà qurub êulu hesretin.
Êåchmishe qàyitmàq mene chetindi,
Êåchmishden qîpmàqsà îndàn dà chetin.

Meni isitmeyir îdlàr, îcàqlàr,
Yàyin îrtàsindà titreyirem men.
Àrõive gomulub såvgili chàqlàr,
Indi êåchmishimin vitriniyem men.

Indi perde cheêib ruhumà suêut,
Unut, qàdàn àlim, sen meni unut.

                148

                ( 2)
Dàhà sàlàmimi àlmàyir vusàl,
Hesretin dîlànbàc yîlu qisàldi.
Nidaya dondirib bir suàl:
Belêe bu àyriliq åle vusàldi?

Belêe inlemeê de yårsizdi dàhà?-
Båle buyurubmush qezàvu-qeder.
Bàtmàq istemirem yåne gunàhàg
Indi àqlàmàq dà hederdir, heder.

Toêur goz yàshini ystume bulud,
Unut, qàdàn àlim, sen meni unutg


                149
           (3)
Însuz dà derdimin derdi bilinmir,
Sen de bir terefden derd eleyirsen.
Însuz dà gozumun yàshi silinmir,
Sense hisslerimi rendeleyirsen.

Hesed ådenler vàr bu zilletime,
Õîshbeõtler derdime “mushteri” îlur.
Gel siqinmà menim “feràsetime”,
Êirpiyin gozumun nåshteri îlur.

Gel meni ne îõshà, ne de êi, îvut,
Unut, qàdàn àlim, sen meni unut.

150
Dunen telefonum qefil zeng chaldi,
Sen deme Tanriymish arayan meni.
;Heyretden ellerim uzumde qaldi,
Ele bil ki, vurdu cereyan meni.

Kefimi sorushdu, qatdi bashimi,
Konul harayima hay verdi Tanrim.
Daha kasibliqin atdim dashini -
Mene Gunesh verdi, Ay verdi Tanrim.

Telefon desteyi dushmur elimden -
Yene Tanri zengi gozleyirem men.
 
***

...SHeirde ne qeder sen, o, siz, biz, onlar olursa-olsun, dexli yoxdur, bunlarin, bu shexs evezliklerinin, hamisinin kokunde-mayasinda mutleq bir Men dayanir.


...Her bir  edebi yanrin oz “yukgoturme” qabiliyyeti olur; meselen, sheir ne qeder ictimai, siyasi, besheri movzulara uz tutsa da onun nuvesinde, covherinde ferdi-intim-shexsi duyqular dayanir. Bir az hokm kimi seslense de deyim ki, nesrde- xelqilik, dramaturgiyada- kosmopolitizm, elmde- planetar dushunce dominantdir. Qeribedir ki, men bu yanrlarin (deyesen) hamisinda ozumu sinamisham ve (gorunur) ele bu sebebden de onlardan birinden digerine kechidde xususi problemler yashamiram.


...Mene ele gelir ki, her yanrin oz aurasi, oz movzusu, oz tehkiyesi olur. (Her halda mene ele gelir.) Deyek ki, poeziyada  (adeten)- duyqular, nesrde- suyet, dramaturgida- ideya, elmde-  meqsed ezeli ve bashlica rol oynayir.

...Menim qeleme aldiqim nezm numuneleri bir nov indice sadaladiqim yanrlarin mecmusudur: burada zox vaxt (menden asili olmayaraq) duyqular suyet-ideya-meqsed konteksti ile bir “blokda” chixish edir.


...Eslinde indi oxuduqunuz yazilar vaxtile musteqil nezm numuneleri olub; yeni uzun-godek, qafiyeli-qafiyesiz, serbest-heca, klassik-modern uslubda yazilmish numuneler. Sonralar- iller kechenden sonra men onlari kesib, doqrayib, cilalayib, ayirib, birleshdirib bir qelibe-bir olzuye yiqaraq  bu hala salmisham; neticede onluqlar yaranib.


...Bunlar ilk qenclik illerinde qeleme alinmish yazilarin (artiq dediyim kimi) onluq olzusune getirilmish numuneleridir; yeni her numune on misradan ibaretdir.Bezen chox uzun yazilari, yuz-ikiyuz misraliq poetik parzalari, “preslemeli” olmusham; axi, evvelceden  qarshiya bele meqsed  qoyulub. Onluqlarin izinde, hetta, bir zox pyes ve romanlar da  “eriyib”.

...Men chalishmisham ki, movzularim (esasen, konseptual mahiyyet dashidiqi uzun) vaxtin- yeni yazilarin qeleme alindiqi vaxtin, ab-havasini ozunde eks etdirsin.

...;lk qafiyeli  (ve elece de ilk metbu) yazim  Ana haqda olub.Sonralar (sonralar deyende ki, yeniyetmelik ve genclik illerinde) Allahin Anasi barede de yazdim, amma onu chap etmediler. Men Allahin bacisi oqlu,sevgilisi(!), qohum-eqrebalari, Onun qebul otaqi, goyden telefon zengi, tanrinin goz yashlari (bu hem de “Qapi” romaninin ikinci adidir) ve s. ...haqda da yazmisham ve hemin yazilar seslendiyi dar auditoriyalarda bezen (dinleyicilerim terefinden) qinaqa tush gelib. Qeribedir ki, menim poetik yazilarimda ele o ilkin movzular (Ana ve Tanti) hemishe aparici xetde olub.


...Allahin anasina olan xitab Allahin ozunun Allahini axtarisha sovq edib meni. Bu, belke de menim yeniyetmelik illerinde zox sevdiyim yazizilardan-Maksim Qorkiden ve Lev Tolstoydan gelen nesneler idi; axi, men o illerde Tolstoyun ondord, Qorkininse onbesh cildlik sezilmish eserlerini tekrar-tekrar oxmushdum. Onlarin eserlerinde mehz bu cur Tanri axtarishlari (buna elmi edebiyyatda zox vaxt “allahquruculuq” da deyirler) ve oz hereketleri ile enenevi cemiyyet qanunlarinin eksine geden marginal edebi obrazlar diqqeti zekirdi. Bezen poeziya nesrden qidalanir.

...Onluqlarda  sevgini  vesf eden misralar da az deyil. Diqqetli oxucu yeqin duyar  ki, bu movzudaki yazilarin heresine bir hiss hakimdir; yeni bir yerde seven ashiq, diger parzada nifret edir. Bu da tebiidir. CHunki hemin kesler (tebii ki, chox vaxt) muellifin ozu yox, onun lirik qehremanidir. Teessuf ki, bizim oxucular arasinda hele de muellifle onun bedii qehremanini eynileshdirme hallarina tesaduf olunur.

... Men uzun illerdir ki, ilk baxishda  nece deyerler, oz oxucularimlala birbasha unsiyyetden, poetik temasdan uzaqlashmisham.Eslinde ise bu, belke de bele deyil. CHunki menim nesr ve dram eserlerimde (mence) poetik ruh qabariq hiss olunur.


...Mene indiyecen muraciet etdiyim olzude-“onluqda” (sistemli shekilde) yazan shair tesaduf etmeyib; yox, bunlar sonet deyil. CHalishmisham ki, qafiye sisteminde dinamik deyishme prinsipine emel edim.  Amma bilirem ki, artiq arxaikleshmish yazilar da var. Bezi misralardan ise, olsun ki, “durqunluq” dovrunun ab-havasi gelir.


...”Sen ne uzun poeziyaya xeyanet etdin?” Bu, mene kohne dostlarimin (hez bilmirem burada “kohne” sozu yerine dushurmu?) tez-tez unvanladiqi sualdir... Mence poeziya qafiyeli-qafiyesiz misralari doqranmish odun parzalari kimi ust-uste (ve ya alt-alta) yiqmaqdan ibaret deyil; onun missiyasi bir az ozgedir.


...Bir neze cildlik yazilarim var. He, elbette, poetik numuneleri deyirem. Amma, zox guman ki, men bir daha bu yanrda yazdiqlarimin zapina zalishmayacaqam. Doqrusu, hez bu yzilari da uze zixarmaq niyyetinde deyildim, dostlar uz vurdular; ele neshr xercini de dostlar odedi. Dostluqdan geri qalmasinlar...


...Men hez vaxt shair olmaq iddiasinda bulunmadim. Bes ne uzun yazdim bu numuneleri? Cavabi onluqlarin ozunde axtarib tapa bilersiz ve belke de artiq o cavabi tapmisiz. Tapmadinizsa yene axtarin.


...Ele seni de lirik qehremanlarin sirasinda gorurem, qehreman oxucum...
Buradaki Men ele Sensen.
         151

Bir vàõt såvmisenseg såvmisen elbet.
Yåne såvirsense, dåmeli sàqsàn.
Feqet ureyine choêubse zulmet
CHetin êi, sen meni ànlàyàcàqsàn.

Burdàêi her êelme, her soz, her setir
Senindir, såvilen- såven îõucum.
Såvmeê de- olmeêteê àqir, chetindir
Buràdà ne ilê vàr, ne de sînuncu.

Îõuchum, senedir bu qisà õitàb;
Sevenler uchundur bu êichiê êitàb.