Ницше уйлаш гуш мустафа ганижев

               НИЦШЕ УЙЛАШ ГУШ

       МАЬХКАРИ, Г1УМАРАШТА ЮКЪЕ   Мустафа Ганижев
        /девушки среди песков/
                1.
          «Д1амаг1о! – аьлар ваьнналелачо*,
Ше да оалаш Алхаста 1индарг1а.
Нахаца висар йоацаш сагото,
Юха т1алата тхох цхьа динаг1а.
Къаьна г1амо мо даггара дийца,
Тхоца эггара вочарца, шийгар,
Хьажал! – цун диканга карлийца.
Дина Даь б1арга хий доалаш шортта,
          Из а-м кийча ва форда т1а лела,
Цу талг1ешка хьожаш из, дог ийша.
Тара дар, на хнах тебе хьожаш аьла,
Дика 1омалуш из, хана дийша.

Со-м ва дар каралацамца леша,
Тешаш боацаш ловзар дагдохара.
Во, дегаза ловзар хинна хьежа,
Шортта йолха морхаш наькъа тара.
Т1аьда сагото, соцаш сигале,
Лочкъабаьб Алхастагар г1алг1ай малх.
Т1ахьехаш гуйренера михаш зе,
Дайнар дагадоха низ боацаш т1ехь!
Дегаза ловзар, нах белхар, ц1ог1арч -
Новкъостал дехаш цар, тхоца биса.
Ва, Алхаст! Д1ахаз хьона лергач!
Укхаз къайла доккха зулам диса.

Мела дукха телха фо, сайренар,
Мукъале йоацаш, дега шод хина!
Хано дузадеш, уйлах 1ийренар,
Къонахий даар дар оалам тайна.
Царн гарга ма дига тхо, низ байна,
К1аьда кхача тийна, кхалнах хулаш!
Алхаста гобеш, ч1оаг1а нах баьнна,
Са даха, кхы дикаг1а фо доацаш.
Алхаст хьаг1арча ц1ана садоаккхаш,
Хеталора бакъдар гуш мо сина.
Ваьнна лелаш дар, дукха маьхкаш гуш,
Мержа чам бовза йицлуш са къина.

Цкъа дар, ца1 дагадох сай догдара!
Оаша бехк ма баккха са ашара,
Из дар истол т1ар Варайда тара,
Из доакхаш Алхаст вахаш хилара.
Гаьна гаьне – г1умарий аренаш,
Илли доадаш, цо шигар дагадеха.
Вахар, хьесташ г1умари маьхкараш,
Буне дар шийг1а тийша са даьха.
Цига а дар кхычахь мо ц1ана фо,
Безалуш ц1ана маьхкари дег1а.
Сигале сийрда йоалаш б1арга гу,
Цхьана уйла доалдеш, луш ший саг1а.
 
Эхь! Мела тешам хул, г1етташ к1ормац,
Цунца халхавувлаш Алхаст лелар,
Уйлана къоргала ший ло1амац,
Ховли-довзали,- оалаш? – д1амалар!
Цу пхьабуаргаш саготдац наьха,
Белам боалаш, са мукъдоалаш маьша,
Хьал, цу маьхкари духь, илли даха,
Варайда, - оалаш,- маьхкара хьаьша.
Иштта дувц вьнналелачо* шийдар,    
Заратаустра 1индаг1а духьа.
Цига наьха ч1ондарг локхаш водар,
Из бар ца бовз наьха мохк, дехь-сехьа.
                (* - странник)
                2.
Г1умар аре шерлора:г1айг1 кхоач, г1умараш къайлакхухьачо!

Оа! Ц1имхара дийнахь сийдаь,
Бакъахь кепе доладалар!
Бокъонцахьа доаг1а сийдаь,
Африкан тар Варайд даькхар!
Аьла лома лайна вар кур-баьри,
Е дукха сетача ч1ор маймал гуш –
Дарий шо г1мари арен маьхкари,
Хьана сатем боабир оаша хьахьовш,
Алхаст-Авест-Заратустра левеш.

Саг цецвала х1ама оаша хьадеш,
Г1умар аренца Алхаст 1отебаш,
Цуна товрадеш, цунна т1ахьажа,
1ояьссацалуш аре ший ч1ора,
Дистмат делаш лома баге тайжа,
Дар из дисмат хоза хьажа кара,
Чувода кхесса мерза мотига,
Цига хул безабана маьхкари
Алхаст оал: со шоаца ва-кха къаьгга.
Со шоана хьалхишка Селах гори.

Дика торо яр чкъаран чухьенца,
Фордан чкъаро хьаьша вар чуэцаш!
Довзаргди зирка, Алхаст д1адийца,
Теначун халхаро хил ца дезаш?
Хьеста йоаг1а чухье лай хиначо,
Безаме хилар мо г1умар аре –
Алхаст ца1 вар дунен юкъе къинча,
Къаьна ца тешача маьхка хьале.
Дала тоадергда-кха дола г1алат!
Вай тешаргда цунах т1ехьар совг1ат!

Г1умар аре яр цун гонахь лайха, 
Хурмай га мо, даькъал д1а-хьа яьржа –
Хоза, мерза, чама хий цун долаш,
Маьхкари багена товш, церг тохаш.
Мела хоза яр маьхкари цергаш,
К1ай, ира тохаш цу хурмана,
Дега т1а кхоачаш, дог г1ададоадаш,
Хьегаш цох тара хил. Селах денна.

Из дерига дар шийна б1аргагуш,
Алхаст ул гаьна к1ал хьажа йоахаш,
Гобаьккха 1аламо вар из хьесташ,
Дега доккха совг1аташ дар хьалуш.
Совг1аташ дар: чоапилгаш циг лайза.
К1ордаейташ, эг1ор гучадоалаш,
Шоай з1амга хозала, кура хьийза,
Циг хул йо1ри – Залейх, Диба елаш.
Дар дизза, меттаза хетадалар,
Цун гобеш, салинга метте вог1аш,
Цхьана уйланца, д1ааьнна хетар,
Алхаста хоалур, чур арадоалаш:
Цо садоахаш ялсмалера фоца,
Беказвала дезаш буни 1алама,
Ц1ана фунах накха бузаш сацца,
Дукха ха яр сигал ваьнна 1ама. –
Из мо чаме фо дари мухйоаг1аш?
Из дар д1аяьздар атта а доацаш.
Со ва Алхаст, г1алг1а ва, Даьла лай,
Ницше Гаьрмаьни а йоацаш, цхьаь саг!
Вац со кхычарна тар, долаш сай ц1ай,
Ва, Даьла хьога ба-кха са болх т1аккх!!

«Ва, дуне яъ! Ваг1а со хьесташ йо1раш,
Хургдолчох догдилла, дахар дайна,
Молаш аз чамбар» Алхаст вар циг ваг1аш,
Мержах фо чуоз цо, ц1аьрмат хина.
Хурмай га яр халхара, ткъам лесташ
Соттадеш цо, ший хьувза дег1 маьрша,
Хьож цунга Алхаст, таравал хьогаш!
Цун лелар бакъде цун ловш из теша.
Хурмай га латтар цун, цхьан кога т1а,
В1алла кхерам боацаш, шийна лайна!
Гаьна шоллаг1 ког, мичбахаб сетта?
Лохаш, из корацабоаг1аш къина.

Шоллаг1а ког маьха база болаш,
Алхаст лохар даза дина белхаш –
Т1акхоллар к1адах дар гаьна къегаш,
Диткъалла г1етташ цугара барзкъаш.
Дац дика! Дог хьастар, са йо1ари –
Лой теша шо,– оал Алхаста царга!
Йо1-гаьно йоаяьй лар шоллаг1 коги,
Цудухьа телац хаттар марага.
Мела къа да, цу хурмай гаьна!
Хала мег, из тувлалуш ца1 лела,
Сатембоаца са, цхьаь хилар дена?
Хала мег, из кхераш б1аби аьла.
Мосси лоам г1етташ когаш т1а цун гуш –
Ше яьаяьнна е дакъех йийкъа?
Г1айг1а я, йо1-га яьа! Селах гуш.

Ай! Ма делха Алхаст хьамсар дегаш!
Мерзаг1а дола, шо хурмай дегаш!
Нокхош къовладанна хилар шурах!
Хоза хьажа уха пхаьни ларах!
Мискинг Залейх сабардел боккъал!
Диба, хьо дукха майра халийл!
Шоана доаг1а дегахь ч1оаг1адала,
Хьажйоаккхаш, къонолга молха мала!
Язача ц1ераца дар д1ахьехаш,
Ер дуне даьсса дисар ца дезаш!

Со г1алг1а ва, Алхаст – наха оалаш!
Г1атта, айле диккал хьо ма ярра!
Дика г1улкхах хула диккал хулаш,
Г1алг1ачун диккал эздел хилара!
Мухь хьокхаш, велха вези хьог1а?
Сайга доацача эздела хьогаш,
Цу г1умар арен маьхкарашта та!
Алхаст хулар велха безам болаш.
Бохийташ эздий мухь дунен юхе!
Эздий лоамах 1ахаш, ц1аг1а уза,
Маьхкарашта хьалх, цу г1умар аре!
Ва, йо1ари! Тха дайна ираза,
Дикан 1ахаш узам толаш беце?!
Со ва – г1алг1а! Ма даккх согар са дар,
Сона кхыча тайпар хал магац Даьла!
Аминь!

Г1умар аре шерлу: г1айг1а-бала хул, аре къайлакхохачун!

                15 06 2020 ш.