Хоншула

Окталогия "Ас-Сафи" – эпическая драма с элементами лирики философско-дидактического содержания в 8 частях, 40 книгах, 124 тысячах бейтов – крупнейшее поэтическое произведение мира одного автора (337K/~920К, материалы готовятся к публикации). Литературный колосс карачаевского писателя уже обошёл по объёмам греческую "Илиаду-Одиссею" Гомера (29К), индийскую "Рамаяну" Вальмики (48К), персидское "Шах-намэ" Фирдоуси (120К) и индийскую "Махабхарату" Вьясы (180K), пока уступая лишь кыргызскому эпосу "Манас" (396-416~500К). Окталогия ни в печатном виде, ни в электронном варианте не продавалась и не продаётся – находясь в свободном доступе для всего человечества.
Окталогия "Ас-Сафи" Шукура Тебуева на официальных ресурсах произведения:

Международный профиль произведения
https://www.tumblr.com/as-safi-octalogy-poetry
YouTube
https://www.youtube.com/@assafipoetry
Стихи.ру
http://stihi.ru/avtor/shukurtebuev
Medium
https://medium.com/@shukur_tebuev
Яндекс Дзен
https://zen.yandex.ru/id/5f4b9a4152ad3101b4020e51
Автор.Тудэй
https://author.today/u/shukurtebuev
Wattpad
https://www.wattpad.com/user/shukurtebuev
Penfox
https://penfox.ru/author/shukurtebuev/
Readli
https://readli.net/profile/686167540/books/
Litsovet
https://litsovet.ru/user/106468
Yapishu
https://yapishu.net/user/shukurtebuev
Библиотека Поэзии
https://poems.su/authors/shukurtebuev/
СИ
http://samlib.ru/t/tebuew_s_s/



ХОНШУЛА
Тебуланы Шукур



Тыш джерде кече къалыргъа керек болдум. Менден сора да алайда талай адам бардыла. Бир джерге джыйылгъаныкъда, хапар башланды. Алайда болгъанла хапар айта келдиле. Ары дери джамчысын тюбюне атыб, солуб тургъан адам, тура келиб:
– Огъай демесегиз, мен да кесим кёрген бир хапар айтыр эдим, – деди. Заманны ётдюрюрге излегенле, эслерин аны таба бургъанлай, джамчысын сыртына къаблаб, хапарын башлады.
     – Биз джаз къош бла кёчюб бара эдик. Арт джыллада бёрю бла сюлеусюнден кечиналмай, къош тамадабыз, быйыл къошну адам къалайгъа салсын дей, – келеди.
Гум башындан ётерге, бир джолоучу, тютюн излей, атын бизни таба бурду. Къош тамадабыз анга да айтды кесини джарсыуун. Атлы, кете барыб, айтмай кетгенине сокъураннганча, ызына къайтыб:
– Къызыл Къолну къатында, къара къаяланы тюбюнде, ёзенчикге сал къошунгу.  Малынг джарсыса – мен, алай болмаса сен борчлуса. Алай а, бир тилерим: ол тёгерекде бир  джанны ёлтюрмегиз, кёргенигизни да адамлагъа айтмагъыз,  – деди да, атын джолгъа салды.
     Биз барыб, ол айтхан джерге, къошну салдыкъ. Ол кече огъуна итлерибиз къансыб, танга юрюб чыкъдыла.
Малларыбызда къоранч болмады. Эртден бла тёгерекде, былайгъа келген зат болгъанды дерча, ыз табмадыкъ. Тюзю, не айтыргъа да билмедик. Алай бла талай заманны, итле къангсый, биз да джукъ кёрмей, сейирсине турдукъ.
     Бир-эки ыйыкъдан, итле къансыгъанларын къойгъанларында, биз да аны бла биргелей болгъанны унутдукъ.
Бир малыбыз джарсымай кюзге джетдик.
     Хапарла уа эшитебиз: бирини юч малын, бирини къозуларын кесиб кетгендиле бёрюле деб.
     Бир кюн, эки къарыусуз токълуну да, бир кеч туугъан къозуну да юзгерени ичине атыб, сюрюу бла кетдим. Эки нёгерим да отуннга кетдиле. Ингирде къайтханыкъда, юзгерени ичинде къозучукъну бускакларын табдыкъ. Аллы бла, итле этген болурла деб да башладыкъ, алай а, бёрю ызланы кёрюб, къайгъылы болдукъ. Итле тиерик болсала, ары дери да тиерик эдиле.
Излей барыб, хатачыланы табдыкъ. Узакъ бармай бёрю кюрке бар кёре эдим. Ал кюнледе итле нек къансыгъанларын билдик. Хатачыланы табсакъ да, тамада алагъа тийдирмеди.
 – Сабий къайда да сабийди, – деб ызыбызгъа айландыкъ. Бир къозу тюлмюдю, мен берирме сеннге, адам хоншусу бла ариу джашаргъа керекди, – деб, биз кючюклеге тиймезча этди.
Биз тиймегенликге, бёрюле, кечени узагъын, балаларын талаб чыкъдыла. Ма сейир, бёрю дегенликге, алада да бар кёреме хата этгеннге тазир. Тюзю, тамаша болдукъ.
      Танг атды. Мал джарсыгъан да болмады.
Дагъыда бир талай кюн турдукъ. Къошла ёзеннге кёче тебредиле. Биз да хазырлана башладыкъ. Бизни кетерибизге хазырланнганча, бёрюле къалабалыкъ болдула.
– Былагъа не эсе да бир къайгъы тюшгенди, – деди джыртылгъан къолан къозуну иеси.
–  Бёрю не заманда да бёрюдю, ахыр кече сакъ болайыкъ. Мен кесим сакъларыкъма малланы, энди келселе, мен оноу этерикме, – деб, джюрексиниб, мылтыкъны къолуна алды.
– Кече биз къоркъар зат болмады, джукъубузну бузгъан къозу къычырыкъ болмаса. Танг атханында, анасын табмагъан къозуну джокъладыкъ. Ол къозу бизники тюл эди, джыртылгъан къозуну эгизича, къоланчыкъ эди. Аны бизни сюрюуге кече бёрюле атыб кетген эдиле.
     Биз джолгъа чыкъдыкъ. Тамада, кетерни аллы бла, азыкъгъа кесилген малны бир къабыргъасын алды да бёрю кючюклеге элтди. Узакъ болмай, бёрю улугъан эшитиле эди. Ала, бир ишексиз, бизни ашыра эдиле, – деб бошады сёзюн хапарчы, сыртында джамчысын джарашдыра.