Т1урфанда йифер

(2004 лагьай йисан ноябрдин
кьведаз Япон гьуьлуьз аватай Урусатдин
«Вест» т1вар алай гимидин 27
морякдикай Сефер Жамирзеев
2 сутка це амукьна, саламат хьана…


…Балад кьилел кар алайди кьат1ана,
Диде сурай, Япон гьуьлел атана…


                I.
Виле акьур т1уб таквадай
Зулун мич1и йиф.
Япон гьуьлел т1урфан ала
Акахьна гар-циф.

Звер гьатнава гьуьлуьн чанда
Галтад жезва тан.
Алахьзава гьар са патаз
Рик1 ат1удай ван.

Акахьнава и ванерик
Инсанрин гьарай.
Шумуд рик1ин гъал ат1ана
Квахьнава кьарай.

Рак к1еви тир мич1и к1вал я
Тебиатдин сир.
Агакънава Япон гьуьлел
Дуьньядин эхир.

Кьилел атай бейхабардиз
И жуьре къада:-
Лепед хурал т1вех хьиз ала
Цал хьтин гада.

Фит1инна ци, гими тамам
Амукьнач чара.
Тек сад ама, муьт1уьгъ тежез
Лепейрин хура.

Хкаж жезва цавун аршдиз,
Къакъан я лепе.
На лугьуди селдин хура
Гьатнава пепе.

Гъиле гьатай к1арасдин пад
Ахъай тийиз гьич.
Кич1евилин эсер авач,
Квадарнавач вич.

Мич1и йифиз къайи гьуьлел
Кас галач кьилив.
Къенез ст1ал яд ракъузвач,
Сив къуна гъилив.

Устад вилив алудзава
Кьилелай лепе.
И мусибат рам авуниз
Т1ем ава рик1е.
Кьве ц1ил жезва сивевай мез
Акатна сарак.
Муьт1уьгъ жезвач пехъи гуьлуьз
И лекьрен шараг.

Кук1вар хьанва, гидрокостюм
Далудлай тамам.
Яд гьатнава пекер къене
Артух хьанва гъам.

Сабур хьайи к1арасдин пад
Акьазва кьиле.
Вучиз ихьтин кхьин жеда
Инсандин пеле?

Кут1уннава к1арасдал вич
Епинив к1евиз.
Хци я рик1, верци я чан-
К1анзавач рекьиз.

…Экуьн кьиляй секин я гьуьл
Зат1ни тавур хьиз.
Вичи авур и къалпвилер
Элдиз такур хьиз.

Шумуд дидед ахвар хана
Алк1урна на тагъ.
Шумуд рик1ел кьац1 авуна
Тежер жуьре сагъ.

                II.
Аватнавай бейхабардиз
Кьисметдин гъилиз.
Бес и кьегьал вуч кас я лагь,
Чан тагай гьуьлуьз?

Вичин гъилив несибнавай
Къурбанд тирда буй.
Кьегьал я са, ярашух тир
Пагьливандин суй.

Ч1ехи кас я, яргъал гьуьле
Акъудай йифер.
Чпир хуьруьн бегьер я вич
Т1варни я Сефер.

Кьилел атай ч1ана дуьшуьш
Ахвар хьиз хьана.
Синдибадан уьмуьрдикай
Махар хьиз хьана.


Зи къагьриман къариб гьуьле
Рекъел алаз вил.
Тем- тек ама, са патайни
Агакь тийиз гъил.


Ара-ара Шарвилид хьиз
Ван твазва гьуле.
Эхир фагьум са нукьт1ахьиз
Агудна кьиле.



Хуьруьн патав, рагъ элцифдай
Гуьнедин хурал.
Накьвар туна, вахтсуз кьейи
Дидедин сурал.

Кап алтадна ц1ийи сурал
Ламузмай накьвар.
Рик1ел къвезва диде авай
Бахтавар йикъар.

Кьил байихри алцурариз
Агакьна ряден.
Кьат1узва хьи, к1андай жуьре
Муьт1уьгъ туш беден.

И арада япарив ван
Агакьна яргъай.
Са самолет акъатзава
Циферин юкьвай.

Ц1ар элкъуьрна, пара яргъай
Са т1имил кьван вахт.
Аман аллагь, гьи жуьреда
Агал хьана бахт?

Са фильма хьиз уьмуьр вири
Виликай фена.
И фильмадин шумуд кадри
Хуьруькай фена.

Абасан мурз, Рисидин пел
Ц1ук1 камун гуьне.
Аял ч1авуз к1елер хуьдай
Бахтавар дуьне.

И камара са къван амач
Кьац1 тавур к1вачел.
Вучиз икьван яман хьана
Къурбанд тирдан хъел?

Яраб аллагь, зи кьве вилиз
Аквазмат1а хуьр.
Гьикьван регьят агакьнажал
Дуьньядин эхир?

Чанда ашкъи, рик1е сабур,
Т1ем ама гьеле.
Рик1ел къвезва са жуьт бала
Вил алай к1вале.

Карагъзава вилерикай
Тек амай буба.
Къуни-къунши, мукьва-кьили
Хайи к1вал-уба.
 
                III.

Йиф хьунивай к1арабариз
Гьатзава аяз.
Мич1и я йиф, къайи я гьуьл
Тан ама зурзаз.

Гишинвилив мекьивални
Агатна яман.
Кьве къат1зава дагъ хьтин кас,
Ат1узва аман.

Пад-паднава аязди чин
К1ев хьанва вилер.
Хуьз тахьана кват хьана кьил
Кват1 хьана гъилер.

Амма рик1е са ван ама:-
Акъатда и йиф.
Самолетдиз акунач зун,
Акунач - гьайиф.

Акъатда йиф, акъатда рагъ
Амукьдач аяз.
Югъ жез-тежез и самолет
Къведа заз мукьваз…

…Пад-пад хьайи чинай атай
Ивидин ст1ал.
Ченедикай куьрс хьанава
Мурк1адин кк1ал.

Къирав къунва, галк1анва к1ак1
Дав хьанава чин.
Эхир умуд дуьньядикай
Ат1анвач вичин.




Къурбанд тирди, язух ша зи
Вун я зи панагь.
Гьикьван азаб аквазва заз,
Вуч ят1а гунагь?

Къурбанд тирди, амай уьмуьр
Бубадиз хьурай.
И кьве вилни са экв тахьай
Гададиз хьурай.

Юлдашрикай гьич са касни
Аквазвач эхир.
Яраб аллагь, сагъ амат1а
Маратни Тагьир?*

…Акъатзава ара-ара
Живедин пилте.
Вуч ят1ани т1имил умуд
Амазмай рик1е.

                IV.

Са кьадар тир агакьнавай
Йиф лугьур гуьне.
Агал хьанва кьве вил тамам
Аквазмач дуьне.

…К1вачерик чил,
Уьмуьрдик вил,
Муьт1уьгъ к1вач-гъил
Кумачирла.

Кузни-хъухъуз,
Алахьиз зуз,
Такьатдин к1ус
Амачирла.



*Марат Шихбубаев Пиралдилай.Тагьир
Бабаханов Яргундилай тир. Аллагьди рягьметрай




                Рик1 ац1ай хур,
Кьилив абур,
Рик1ив  сабур
Гумачирла.


Рик1 хьана сал,
Гзаф яз т1ал,
Са хуш хиял
Авачирла.

Амаз тем-тек,
Дарда герек,
Патав куьмек
Алачирла…

Тандик са звал акатна,
Рик1яй ашкъи акъатна,
Чандиз ифин атана,
Хуш хиялри гатана.

Гъил атана къуьнелай,
Кап алтадна кьилелай.
Пара таниш са гьал тир.
Т1ушундайла дидеди.

Зун са к1арк1ач аял тир.
Ифин агьан ифин я,
Белки и кар дидедин
Патав са хуш хъфин я?
И ван вуч я япара?
Аважал зун ахвара?
И ванариз къурбан я
И ван дидедин ван я
 - Вил ахъая, чан бала.
Вун къужахда къан бала
Татуй лугьуз патав зи,
Атана зун патав ви.

-Вун к1вачик ваъ, к1вачел хьуй,
Вун чилик ваъ, винел хьуй
 И дуьньядал вун кьадар
Садни хьанач к1ан, диде.
Ваъ, за вилер ахъайдач,
Амукьдач и ван, диде.

Охай!... рекьинлай вилик
Им вуч ширин ахвар я?
- Ахвар туша, чан бала.
Зибур рик1ин гафар я.
- Аллагь, зун ви сивиз кьий.
Зун и лацу рекъиз гъий.
Гьикьван михьи экв ава,
Дидед патав рехъ ава.
- Минет я ваз, чан бала
Тамир диде азарда.
Вил ахъая, чан бала
Зи нек1един хатурдай,
Зи нек1един хатурдай!!!

Т1ем атана гъилериз,
Яд ягъана вилериз,
Вил ахъайна туп1арив:-
Вилиз акур и акун
Лугьуз жедач гафарив,
Кхьиз жедач ц1арарив.
Кхьин тийиз къелемди,
Пагь ат1ана и т1емди:-
Са т1имил кьван яргъалай,
Лап са кьадар ергъ алай,
Алатзавай гими са.
- Кьве гъил цавуз виниза!-
И ван руьгьдин гьарай тир,
Ат1анавай кьарай тир.
Ялав гьатна вилера.
Гьарай туна гьуьлера.
Рик1 ашкъидив ац1ана.
Палубадал алайдаз
Гьарайдин ван атана
Цававай гъил кьат1ана.
Туькуьрна т1уб Сеферал
Юлдашарив рахана.


               





               




                Эпилог.

Акахь жедач къурбанд тирдан крарив.
И кьегьал кас ганач гуьлуьн къаярив.
Виш йисара хайи хуьруьз герек тир,
Хуьруьз яд гъий са хизандин ц1верек1 тир.

Дар макьамда алхиш вилик хтана.
Диде сурай Япон гьуьлел атана.
Мич1и сура, ц1ил-ц1ил хьана дидед рик1.
Балад кьилел кар алайди кьат1ана.

А сузайрин гьай гана,
Рик1е эквни-ц1ай кана.
Дад авуна цавариз,
Агакьна вич цавар хьиз.

Кьве сеферда дуьньядиз
Са дидеди гъайи кас
Садра Чипир к1унт1унал,
Садран гьуьлел хайи кас.
Гатуз хуьруьз хтана,
Хуьр-к1вал кьилив атана.
Сабур хьана бубадиз,
Темен гана накьвадиз.
Хайи чилин сирерал,
Хуьре авай п1ирерал
Садакьаяр тук1уна.
Къаних сурал атана,
Дидедик кьил кутуна.

19.01.2006-08.02.2006


Рецензии