ЭКВ

Агат хъия
(Драм) 
               



Гьемел       -55 яшара авай итим
Тажум        -Гьемелан свас
Мелей        -Гьемелан вах
Кьасум       -Гьемелан гада
Питис, Сaкас-Урусатда авай кьуьзуь лезгияр
Лезги аскeр
Наташа     -урус руш
 Экв

1 перде

 Парк. Сегьнедин са пип1е экв акьазва. Са рушни са аскер акъвазнава. Руша гъилерив чин к1евна ишезва, аскерди адан ч1арарилай гъил алтадзава.

Аскер
Чан иерди ишемир вун,
Са вацралай хуькведа зун.
Санал жеда яргъи уьмуьр,
За гаф ч1урин рик1ел гъимир.
Чан зи рик1ин ван хьайиди,
Тек вун я заз кан хьайиди.
Наташа
И са вацра рекьеллаз вил,
Вун хуьквер кьван ц1рада зун.
Ваъ, ви гъиляй акъуддач гъил.
Зи яр лугьуз кьурада зун.
Сад жедан чун?
Хуькведан вун?
Аскер
Эхь каниди,
Авач рахун.
Наташа
Я рик1елай алуд жедач,
Я хиялдай акъуд жедач.
Я чаради за яр лугьуз,
Мад гьиссерив агуд жедач.
Аскер
Хуькведа зун дагъдин лекь хьиз,
Сабур це на, кани рик1из.
Чара хьунвай къвезва зурзун
Ша къарагъин геж тахьуй зун.

Наташа
Чидач вучиз гала тади,
Зун ялаври кузва къати.
Ваз за иер са гаф лугьун,
Са вад юкъуз амукьа вун.
Чи дачада ягъада ял,
Катзавач кьван, ви хуьрни к1вал.
Ахпа санал хъифида чун,
Са вад юкъуз амукьа вун.
Аскер
Зав билет гва, къенин йикъаз,
Алахъмийир рекьивай таз.
Дидедин вил ала рекьел,
Хуьр акунихъ хьанва ц1игел.
Акъатда варз акваз- такваз,
Чан рик1ин к1ус, гаф гана ваз.


Наташа
Кич1е я заз геж жеда вун,
Азаб чугваз галатда зун.
Ваз билетни хчуда за,
Тек вад юкъуз кеф чугван са.
Ша зи хатур хамир вуна,
Гьик1 хъфизва на зун туна?
Аскер
Кьилиз гъимир за вун ат1ун,
Лап ц1уд юкъуз амукьда зун.


Гъил-гъиле аваз хъфизва. Сегьнедин эквер са легьзеда хкахьна,  мадни экуьвал гуз куьк1уьн хъийизва. Са шумуд итим паркуна дамино къугъвазва. 

Сакас
Гватна зи кьил, к1ват1а стха
Галатна мад, гьикьван къугъван,
Рик1ел тагъ хьиз алк1анавай,
Т1аларикай  гафара кван.
Питис
И дуьнядин иер ч1авуз,
Чи дагълара вуч ават1а?
Яхц1ур йис я, такуна хуьр,
Зун рик1еллай кас амат1а?
Гьемел
Низ герек я, чун низ чида?
Питис
Гьи мукьвада рик1ел гъида?
Сакас
Аллагь, на зун кана вучиз,
Гъурбатдин т1ал гана вучиз?
Гарун хура фена уьмуьр,
Вучиз, зи рик1, хана вучиз?
Питис
Гьак1 я стха, жегьил тир зун,
Ирид вахан са вил тир зун.
Аскервиле и шегьерда,
И паркуна са иерда,
Вичин рик1ив агудна зун,
Багърийривай, ватандивай
 Хъуьрез- хъуьрез къакъудна зун.
Гьемел
Зун к1валахиз атайди тир,
Кьил нефсини гатайди тир.
Гъалат хьана жегьилвилин
И гъурбатда ак1айди тир.
Хуьре свасни, хвани аваз
Зи бубадин т1варни алаз.
Са гъилив вилер к1евна, муькуь гъилив кьил гатазва.
Питис
Диде кьена, дидедив,
Буба кьена бубадив,
Агакь тавур вахарив
Вучда закай стха яз,
Кьуру т1варц1ин арха яз.
Гьемел
Кьаз тежедай къужахдив,
Ат1уз тежер нажахдив,
Пул к1ват1на за къад йисуз
Амукьнава куз-хъухъуз.
Азабри лап канва зун,
Чандивайни хьанва зун.
Хайи хуьре лезги свас
Атайди тир, зун аваз.
Залай касвал пара яз,
Мад хъфенач чарадаз.
Тек хвена хва, рагъ хьтин
Интернетдай акуна,
Квез хва акван дагъ хьтин.
САКАС
Инавай паб вут1 хьана?
Гьемел
Ц1вегь кумаз кьван, дам хъвана.
Яман хьана ахвара.
Чан акъатна нафтара,
Хъсан тир пул гумаз кьван,
Авария хьайила
Масад хьана а инсан.
К1вални гана рушни гваз,
Куьч хьана пара яргъаз.
Питис
Амукьзава бес гьина?
Гьемел
Хъвунва са муг ина.
Накьв тагана кьил алай,
Дачада са к1вал авай.
Гьак1 пад къерех туьк1уьрна,
Анава экв куьк1уьрна.
Питис
Вуч лагьана бес руша?
Гьемел
Ц1ерид яшда ава руш,
Зи иер цуьк, рик1из хуш.
Гьикьван зал рик1 алай тир,
Буба лугьуз авай тир.
Ишез авай дат1ана,
И чаравал кьат1ана.
Сабур гана чинеба,
Вич хуькведа лагьана.

Питис
Гьич тахьайт1а арада,
Телефондай рахадан?

Гьемел
Ц1игел я са зенгинихъ,
Bаъ рахадач я стха.
Жуван гъилив жуван кьил,
Къван вегьена хана за.

Питис
Алцум тавур жузуниз,
Хкат1 тахьай жаваб я.
Эхзава за лал хьана,
Кабаб я зун, кабаб я.
Гьикьван кабаб хьайит1ан,
Эхна кан я хванаха.
Ажуз кьамир жув акьван,
Кьил агъузмир на стха.
Интернетдай ая рахун,
Белки хц1и кьабулда вун?
Гьемел
Хиялзава элкъвез-хуьквез,
За вуч рахан: куьруь я мез.
Ваз хва акван цал кьван авай,
Гъуцар сувун кьвал кьван авай.
За дуьнядиз гъанат1ани,
Гьалал папа ханат1ани
Вучда закай буба хьана?
За къайгъу ваъ, азаб гана.
САКАС
Килиг мийир вун гъурбатда тек ама,
Шукур ая, ваз Ватанда экв ама.
Кьве руш ава гьинват1ани чин тийир,
Зун галай пад, садран рик1ел гъин тийир.
Фагъир пабни, кьена рушар дердина.
Я стхаяр, к1ват1 хьанава т1ал ина,
(хур гатазва)
Тек са сефер Ватан акваз кан я заз,
Ватан зи руьгь, Ватан иман, чан я заз.
Питис
Къайи к1вале чан ганат1а бубади,
Мад гьи чинив хъфин хайи Ватандиз?
Яхц1ур йисуз авай падни чир тахьай,
Хуру кьуна тфу гучни инсандиз.
САКАС
Зун тур хва я дидед вилер шел патал,
Вуч авуна жуван багъри эл патал?
Ишезва зун, рик1 гватайла стхаяр,
Ватан зи руьгь, Ватан диде, Ватан рик1.
Минет я квез зун кьейила стхаяр,
Чин элкъуьра лезги чилин кук1ушрихъ.
Питис
Уьмуьр гьализ хъсан чка,
Ватан лугьуз, такьаз япа.
Бубад тавун хашра муква
Кьунавайдаз инад тушни?
Дигиш хьана к1валин абур,
Тавунда муг, гъен кьуна ч1ур.
Чи сихилдин са шумуд сур
Руьгь рик1елай алатзава.
Зи т1ал кьилиз акъатнава.


 Сегьне мич1и жезва, юкьвал  ЭКВ акьваззава.
ЭКВ
Малум тучиз авай чка,
Суракь къведа яргъарай.
Гьич тахьайт1а хайи диде
Аквазват1а ахварай.
Хабар туш ваз къавун ракьар
Тухванвайди гарари.
Чук1урнава к1валин цлар,
Марфарини харари.
Акъатай къаб тучиз кьабул,
Има гьихьтин тегьер я?
Яб акала и Эквуьихъ-
Ихьтин уьмуьр зегьер я:-
Ич1и к1вале амай сефил,
Зурзаз ава хуьз тежез кьил.
Бес некеди кьадачни вил?
Ам вун хайи диде я хва!
Яван са к1ус авай гъиле,
Агаж хьана къайи к1вале,
Нагъв хъиткьинна зайиф виле
Ам вун хайи диде я хва!
Алуд тийиз рекьелай вил,
Ченедихъ ква кьуранвай гъил.
Кьилел алай рекьин гъафил
 Ам вун хайи диде я хва!

(Эквер туьхъуьнзава)

II пай

Са кесиб к1вал, Тажума къафунар чразва.

Тажум
Шукур хьурай къе зи бала хуьквезва,
Духтурвилин яру диплом пай я заз.
Гъуьл хьанат1ан хендеда хьиз кана зун,
Зи тек бала, зи вири я, гьай я заз.
Къурбан тирди куьмек хьурай виридаз,
Зи балани саламат хьуй хвеши яз.
Къал тахьурай, дяве тахьуй чилерал,
Накъвар тахьуй гьич дидейрин вилерал.
(къецелай ван къвезва)
Мелей
Я Тажум свас, Тажум свас,
Вун гьинава, вуч хьанава я чан свас?
Звериз-звериз атайди я вун акваз.
Шумуд йиф я, зи ахварар акахьна,
Вун акуна, къе и рик1 лап алахьна.
(сада-сад къужахда кьазва)
Тажум
Ша я чан вах, Кьасум хуьруьз хуьквезва,
Духтурвилин ч1ехи к1елер хуьтяхна.
Аш эцигна за ваз тадиз хабарна,
Рик1 аладрин са т1имил кьван гафарна.
Мелей
Ви мециз кьий, стхадин свас, рагъ хьтин,
Биц1екдикай кьегьал авур дагъ хьтин.
Тажум
Ви чан сагърай, далу хьана дат1ана,
Чун мекьери, чун кашари гатана.
Са агакьрай, хуьруьз Кьасум хтана,
Чна санал са гаф кудда мехъеркай.
Хуьре авай таватрикай, цуькверкай.
Ахпа санал уьлчуь фида сусаз чун,
Мурад я зи мехъер акун, дем акун.
Къецелай машиндин сигналдин ван къвезва. Кьве дишегьлини варарихъ зверзава. Къуьне чанта авай Кьасум хуьквезва.
Къасум
Диде, диде, чан диде,
Виридлай хъсан диде.
(гардан кьазва)
Тажум
Диде кьий ви рекьериз,
Экв гъана чи рик1ериз.
Кьасум
Ахъая мад хтанва,
О…о, эмени атанва.
(гардан къазва)
Мелей
Духтур хьанва рик1ин к1ус,
Гьикьван верц1и рик1из хуш.
Тажум
Рехъ хтанва чан бала,
Дигиш ая пекер на.
Чин-гъил чуьхуьх тади кваз.
Аш чранва дидед ваз.
(Кьасум физва)

Мелей
Шукур хьурай цавариз,
Бубад к1вале экв ама.
Шукур хьурай гъуцариз,
Стхадин ц1верек1 ама.
(Дишегьлияр гарданар кьуна ишезва)
Кьасум
(хуьквез-хуьквез)
Вуч хьанава, ишезва?
Лагь кван квекай кч1езва?
Тажум
Кич1ез авач чан бала,
Хвешивиляй ишезва.
(Кьасум ацукьзава, дидеди суфра гъизва)

Кьасум
Зи рик1икай къван жеда,
Я диде вун шедамаз.
(пауза)
Лап т1урни нез кан жеда,
Ви гъилин аш недамаз.
(хъуьрезва, дипломатдай акъудна лацу халат алукьиз-алукьиз )
Гила куьн заз килига,
Са лирлидал илига.
Тажум
Мубарак хьуй чан бала,
Пара иер аквазва.
Шукур хьурай цавариз,
Зи рик1е рагъ акьазва.

Мелей
Лацу халат алай гада,
Заз ви патав  къвез канзава.
Духтур хьанва стхадин хва,
Тадиз начагъ жез канзава.
Ваз каниди лирлияр хьуй,
Зи чуьнгуьрди векъи ванда.
Стхад балад мехъерихъ заз,
Рик1  ац1ур  кьван  кьуьлиз канда.

Кьасум
Я чан эме, агакьин са,
Са к1валахрал алахъин са.
Тажум
Я рик1 бала гьахъ я эме,
Хтулар кьаз, кан я гине.
Я чан Гъуцар, балад мехъер,
Балад-бала аквадат1а?
Аман Аллагь, верц1и-верц1и
Гьикьван лайла ягъадат1а?
Кьасум
Аллагь-Аллагь, я чан диде!
Гьар куьниз вахт авайди я.
Ваз чи хуьруьн рушарикай
Свас жедай бахт авайди я.
Мелей
Ви мециз кьий, гьим ят1а свас,
Вуж ят1а лагь, чир хьурай чаз.
Кьасум
Диде эвел аш куьтягьин,
Винелайни са чайни хъван.
Ахпа эме, хъсан къведи,
Квез кьведазни  зи рик1ин ван.
(хъуьрезва)
Гьеле ч1ав туш лугьудай квез,
Са т1ал ама рик1ин кьиле.
Эхь!...я диде, лугьуз тежез,
Шуп1зава зун,… элкъвез-хуьквез.
Тажум
Аман Аллагь, вуч хьанва хва,
Я зи верц1ид, я зи багьад?
(пауза)
Кьасум
Акуначт1ан уьмуьрда заз,
Буба ава яргъара заз.
Эвел,… буба жагъурда за,…
(кьве гъилив кьил кьазва)
Заз бубавал авуначт1ан,
Са сефердан акуначт1ан…
Вилин къенез килигиз канз
Са сеферда кан я акваз.
Чирнава за авай чка,
Физ канзава лап къе-пака
Тажум
Ц1ийи азаб гумир на заз,
Я бала ваъ, гьик1 лугьун ваз.
Вун хайивал фейиди я,
Чун патал фад кьейиди я.
Кьведра пулни чар хтанай,
Залумди зи рик1 ат1анай.
Ахпа мад чун герек хьанач,
Чун галай пад рик1ел гъанач.
Заз герек туш, такурай чин,
Хкажмир зи тандин ифин.
Хьанач заз ам аманеви,
Ваз вуч лугьун буба я ви.
Кьасум
Заз хъсан рехъ лагь я диде,
Са иви я, чун са чан я.
Зазни буба ава эхир,
Са сеферда акваз кан я.
Мелей вич-вичелай физва. Кьасума дивандал яргъи ийизва, чантадай акъудна нерив дарман кьазва, Тажума яд ягъазва.

Кьасум
Аман эме, вуч хьана вахъ?
Мелей
Шукур хьурай вун ава чахъ.
Зунни къведа, хва вахъ  галаз,
Вуч лугьуда аквада ваз.
Хиве туна ирид туба,
Галтадарда кьуна чуха.
Буба кьена тахтай стха,
Диде кьена тахтай стха,
Куьз герек я, я чан эллер
Ихьтин багъри, ихьтин стха???
Тажум
Тек са йисан свас хьана зун,
И бахтуниз за вуч лугьун?
К1валин пабни итим хьана,
Буба сагъ яз авай са хва,
Зи авай сад етим хьана.
Ингье гила туш чаз герек.
Ихьтин итим, ихьтин буба.
Фимир бала,тамир мад тек.
(ишезва)
Кьасум
Я рик1 диде, вун я зи экв!
За ви вилик ягъада мет.
Галтадзава и т1алди рик1,
Зи жигъир тик, зи уьмуьр тик.
Хайи буба акваз кан я,
Буба лугьуз рахаз кан я!!!
Тажум
Буба ак1ай харап1ада,
Амукьинкай кич1еда вун.
Аламукьда кьил-мет гатаз
Ваз хъсан рехъ, за гьик1 лугьун?


Мелей
Яб це чан свас, яб це чан хва!
Касни авач, квелай мукьва.
Акъуд мийир, дидедин чан.
Ша мехъеррин къайгъу акван,
Са чар кхьин чна адаз,
Гафар кхьин акьаз-акьаз.
Кан хьайит1а хтуй вичиз.
Кьасум
Гьик1 мехъерин буба квачиз?
Бубад чка ич1и я заз…
Мелей
Бубад чка за гуда ваз,
Буба сура тваз хьанат1а,
Диде къуьнел кьаз хьанат1а,
Пад амачир баладин т1ал
Рик1ин кьиле таз хьанат1а
Акъваз жеда, элдин к1венк1ве
На т1ал твамир дидед рик1е.
Ви гъавурда акьазва зун,
Зазни кан я стха ахкун.
Хъсан-хъсан кхьида чар,
Чун кан ят1а, ахъая вар.
Тажум
Гьак1 я бала, дад хьурай ваз.
Дуьз луьгьузва эмеди чаз.
Куьтягь мийир дидедин чан,
Ша мехъеррин къайгъу акван.
Т1уб туьк1уьра вуна сусал,
Яргъа ая, и чандай т1ал.
Кьасум
Хьурай диде, са югъ акъваз.
Сусан т1варни лугьуда ваз.
Тажум-Мелей
Шукур хьуй ваз, ч1ехи Аллагь,
Гьар са лук1раз вун я панагь!
Мич1и жезва, сегьнедиз ЭКВ къвезва.

ЭКВ
Гъурбатдикай ватан хьана,
Гъариб чилел акъатайт1ан.
Рик1из кани хизан хьана,
Рехъ яргъариз алатайт1ан:-

Тек са жуваз  хан тахьана,
Чи т1вар вине къан Лезгияр.
Хайи Ватан, уф тагана
Рик1ин кьиле тан Лезгияр.

Пара ч1ехи т1вар хьайит1ан,
Гьар камуна зар хьайит1ан,
Чарх элкъвена cадлагьана,
Уьмуьр кула пар хьайит1ан:-

Дидедин ч1ал, бубадин к1вал,
Рик1ин кьиле тан Лезгияр.
И Эйвазан шиирдин ц1ал,
Манидин ван тван Лезгияр.
Акадармир, хайи Ватан,
Усалармир жуван хизан,
Дат1ана хьухь, гьалал инсан
Зи дад я квез чан Лезгияр.



III пай
Виликан парк. Са кетилдал лезги кьуьзуьбур ацукьнава.


Са кас
Интернетдиз килигнани,
Вуч ава чи дагълара?
Питис
Агъзур жуьре диганава,
Ац1ай зул я, багълара.
Са кас
Зи хайи эл, зи кани эл
Зегьмет кани, к1вал кани.
Питис
Эхь, бубаяр вик1егьбур тир,
Хизан кани, ч1ал кани.
Сакас
Чи веледар урус хьана,
Гьич садазни чидач ч1ал.
Яш хьунивай эх жез авач,
Несиб хьайи туькьул т1ал.
Питис
Рагьмет хьурай и интернет
Акъудайдан бубадиз.
Кани я заз, лезги сайтар
Жуван хайи буба хьиз.
САКАС
Анар лугьур Уьнуьгъвиди,
Са гуруппа ахъайна.
Хайи чилин пак кук1ушрал,
Рик1ин суфра акайна.
Питис
Орхан лугьур К1елетвиди,
Сайт ахъайна ч1алан чи.
Чи лезгивал хуьн паталди,
Теснифзава Ватан чи.
Сакас
Гьич тахьайт1а хайи чилер,
Акваз ава шикилрай.
Шиирарни к1елзава за,
На лугьуд чи шикил я.

(Сегьне мич1и жезва. ЭКВ къвезва)

ЭКВ

Агат хъия, хайи чилив
Видни я ватан.
Хкаж хъия на парудал
Аватай са къван.

Са югъ ава гъариб чилел
Амукьдай сефил.
Рехи яз кьил, зайиф яз вил
Дарих яз гуьгьуьл.

Хъиткьинзава ватандин хур
Веледрихъ вичин.
Ц1игел хьанва бубадин гъен
Гелерихъ хцин.

Шумуд йис я, хквен тийиз
Ви рик1 къван яни?
Я тахьайт1а, руьгь амачир
Кьуру тан яни?

Куьн дидейри гъурбат чилиз
Хайиди тучир.
К1валикай к1вач ат1уй лугьуз
Хвейиди тучир.

Бес гъам ч1угваз халкь хьанани
Диде бинедлай?
Шумуд диде вил рекьеваз
Фена дуьнедлай.

Агат хъия,  хайи чилив
Видни я ватан.
Хкаж хъия на парудал
Аватай са къван.

Питис
Аман стха, риб эцямир,
Кьац1 ийимир рик1ел зи.
Вучиз къе вун акъатай тир,
Залум итим, рекьел зи?
Сакас
Чаз амайди вилин нагъв я,
Чахъ шедайди амай туш.
Гъурбатда чан гьик1 гуда за,
Са багърини авай туш.
Питис
Ваз чидани, гьинават1а
Йиф акъатна ахвар зи?
Тек Ватан я, агакь тийир
Мецел алай гафар зи.
(Гьемелахъ элкъвезва)
Вуч хьанва вахъ, рахан тийиз,
Ацукьнава секиндиз.
Авайдалай хьана ч1улав
Аквазава ц1ивин хьиз.
Гьемел
За авур кьван ч1уру крар
Кьеч1ез ава кьилив за.
Жагъун тийиз епинин к1уф,
Кьил гатазва гъилив за.
Накь рушакай хабар хьана
Мехъернава мукьвара.
Гьич киц1 яни лагьанач мад,
Залумри и фугъара.
(са гъилив хур гатазва)
Питис
Мубарак я, эверначт1ан,
Са зенг ая, рушаз жуван.
Гьемел
Зенг авурла, жавабна оо…ой!
Герек туш заз, ты кто такой?
Умуд галай рушахъ т1имил,
Веледдини туна сефил.
Сакас
Бес хцикай аван хабар?
Гьемел
Къе ватандай хтанва чар,
Хъша лугьуз хци заз.
Ваха лугьуз кхьенава,
Кайи рик1ин ялав кваз.
Сакас
Ви мециз кьий, эхир заз
Са хъсан гаф ван хьана.
Чар к1елайт1а жедани?
Зазни чир жез кан хьана.
Питис
К1ела стха, чаз хцин чар,
Ватандилай атанвай.
К1ела стха, вахан гаф,
Рик1е дердер ац1анвай.
Гьемел
За гьик1 к1елин, гьар к1елайла,
И рик1ин кьил ат1узва.
Чил элкъвена, руьгь къекъвена
Тан т1аларив ац1узва.
(чар к1елзава)
Я яргъара авай стха,
Чун ви рик1ел аламани?
Вахъ лезги т1ул, лезги къилих         
Са зерре кьван галамани?
Гум акъатиз бубадин сур,
Ч1ух хьанава дидедин хур.
Веледдикай хабар яхъ са,
Жегьил сусал аманат тур.
Вил рекьера кьена диде,
Вун акваз канз вичин вилик.
Буба к1валай акъуддамаз,
Вах акахьна мягьфед кьилихъ.
Къарабагъда бала кайи
И вах рик1ел къвез авани?
Гьич тахьайт1а ватан лугьуз,
Чи дагъларихъ шез авани?
Духтур хьанва хцикай ви,
Чи хуьрерин рик1 хьанава.
Гьич садрани акун тавур
Вун бубадихъ рик1 канава.
К1ват1а жуван шеле-куьле,
Кьабул я чаз, хъша хуьруьз.
Са жаваб це, югъ эцегин,
Гьазур хьанва чун мехъериз.
Питис
Аман Аллагь, хьана кабаб,
Кхьенани вуна жаваб?
Гьемел
Куь т1варцелай кхьида за,
Кьена лугьуз,…ийида таб.
Сакас
Вуч лугьузва вуна залум?
Ийиз тахьай са кар саваб.
Гьемел
Аллагь-иман хьанва къалум,
За вуч кхьин, амачир чин?
Сакас
Рик1ел гъимир на ик1 кхьин,
Ваз хва ава, гъейрат авай.
Ван хьайит1а кьенава вун,
Ийич мехъер, авач рахун.
Гьемел
Кьве вил кьунва некеди
Дад ийирла дидеди,
Шуп1дамаз паб шеледи,
Наташадин гъил-гъиле
Ресторанра хьайид я,
Гьа и жуьре кайид я.
(кьил гатазва)
Хизан патал фад кьенва зун,
Заз хва ава, къе гьик1 лугьун?
Секин хьурай хизандин рик1,
Кьейиди хьиз чир хьурай ик1.
Питис
Аллагьдиз ван атанва,
Ви чандиз чан хканва.
Уьмуьр ракъуз кумада,
Гъурбатда вуч амат1а?
Сакас
К1ват1а жуван шеле-куьле,
Ихьтин макьам гьатдач гъиле.
Гьар легьзедиз вичин кьисмет,
Алцур жемир гьатна хъиле.
Гьемел
Стха рик1 туш, къванцин тике,
Зун гьи чинив гьатин рекье?
Питис
Акъваз мирес, яб це на заз,
Ч1уру гафар твамир рик1е.
Агат хъия, багърибурув
Гекъиг тежер бахт я еке.
Маса гана дача жуван,
Ватан лугьуз гьата рекье.
Гьемел
Папан вахан т1варц1ихъ галай,
Зун галачиз гана папа.
Куьч хьанава пад кк1айдаз,
К1валин пулни кьуна гъапа.
Питис
Гана папа!?
Амукьзава бес гьина вун?
Гьемел
Мусурманди къачунва к1вал,
Къаравул я, гьеле анал.
Къепек-къуруш гузва ада,
Заз канзама тек са ажал.

Сакас
Санал к1ват1а жуван акьул,
Хъийимир мад крар бат1ул.
Икьван вилиз акунат1ан
Дигиш хьанач ви кьилих, т1ул.
Питис
Гьата рекье, хайи хуьруьз
Маса гафар гъимир кьилиз.
Икрам ая, теменар це
Чи т1варц1ейни хайи чилиз.
Гьич тахьайт1а чакай садаз,
Ватан авай пад акурай.
Гьич тахьайт1а садан рик1е,
Экв акьурай, Рагъ акьурай.

Гьемел
Заз хъфидай чин амани?
Гьалал хизан гъариб тур.
Заз хъфидай чин амани?
Багърибуруз инад кьур.
Лезги сваса хайи хци,
Буба лугьуз ц1вагъзава.
Гъилин юкьвал хвейи руша,
Зи рик1ин кьил падзава.
Жаваб кани жузунри юкь
Къатзава зи, къатзава.
(залдихъ элкъвена)
Я жемятар, лагь куьне,
За гьик1 тан и кьил вине?
Акахьна ийир-тийир,
Вуч я лагь и кардин сир?
Са баладиз вири гана,
Зун киц1 яни лугьузвач.
Са баладиз зат1ни ганач,
Чан лугьуз гъил къачузвач.
Кесиб, ажуз бубадиз
Хъша лугьуз дадзава.
Жаваб кани жузунри юкь
Кьатзава зи, къатзава.

Сакас
Вуна ви т1ал элдив гана,
К1елзавайбур галудмир.
Ваз амайди са рехъ тирди,
Рик1елайни алудмир.


Гьемел
Гьахъ гафуниз авач завал,
Эхда азаб, эхда за т1ал.
Зи кьил квай ц1ай, ихьтин азаб
Жегьилриз  гьич такурай.
За авур кьван гъалат крар
Гьич садани тавурай.

Сакас
Хьана стха, кич1ез-регъуьз
Гьата рекье хайи хуьруьз?!

Питис
Хабар гуда чир-хчирдаз,
Гъил кьаз тада виридав ваз.
Сакас          
И т1ул гьеле амазма чаз.
Питис
Рекье твада кани жуьре,
Мад кьил агъуз тахьуй хуьре.

Гьемел
И пад, а пад агудда за,
Эвел паспорт акъудда за.
Сакас
Амачни ваз, документар?
Гьемел
Кьулан вац1ал ала часпар.
Таможнада амукьда зун,
Масад хьанва гила къанун.
Гьемел
Шаз атанвай, кьуд гада,
К1валах кьунвай чи пата.
Кьуд стха са  хизан тир,
Ихтилатар яман тир.
Питис
Зазни абур акунай,
Илифарни авунай.
Таможнадкай рахана,
Зи рик1ин кьил ат1ана.
Ана авай гьал чара я,
Кьилел алай къал чара я.

Гьемел
Гелягъ хьана эл рекье,
Начагъ, кьуьзуьд шел рик1е.
Акахьна алверчияр,
Гъиле, кула пар авай.
Зибил авай харада,
Кьве таможнад арада
Чара ат1ай эл ава,
Цаваризни стхаяр,
Лезгийрикай хъел ава.
Сакас
Аман Аллагь, пай хьунин т1ал,
Са элдизни такурай.
Инсанри гьич чилин хур,
Хенжердив хьиз т1ат1урай.
Сегьне мич1и жезва.ЭКВ акьазва.

ЭКВ
Пеле агъзур бириш авай кьузуьд хьиз,
Вучиз икьван гъариб я вун Самур вац1?
Кьисмет хьайи ч1улав, туькьуьл бахтари
Пелеш туна хана жед ви хатур вац1
Вучиз икьван гъариб я вун Самур вац1?

Им вуч къван тир чи генгешда акьурди?
Цуьрцер гьална, хел гъиз ава сабурди.
Таможнади  дигишарна  абур ви,
Пехъи хурал  ч1улав  леке  акур вац1
Вучиз  икьван гъариб я вун, Самур вац1?

Мелгьам я зи, селди гъидай шире ви,
Иви  ргаз, кар кьаз  авач  хере  зи.
Зун лекь  тирт1а, чархар гудай кьере ви
Ц1ил-ц1ил жезва, зи къелемни, зи хур вац1
Вучиз икьван гъариб я вун, Самур вац1?

Кек къакъажна экъуьник ква вил гила,
Вун яр я зи, агакь тийир гъил гила.
Яраб вучиз, къиткьинзавач чил гила?
Пелеш я вун, икьван пелеш такур вац1.
Вучиз икьван гъариб я вун, Самур вац1.




IV пай
Тажуман гъен. Кьасум текдиз хиялрик кваз экъвезва, адан гъиле бубадин портрет ава. Шикил цлал алк1урзава.

Кьасум
Бубадикай авач хабар.
Ихьтин къайи кас жедан?
Чар кхьейла хтанай чар,
Хуьквед лугьуз мукьвара.
Хуьруьз хуьквед чин амачиз,
Хтанач мад фугъара.
Ам гъурбатда кьейит1а тек,
Заз жув бат1ул аквада.
Такурт1а заз бубадин чин,
Ахпа азаб чугвада.
За дидедин ханач хатур,
Физ тахьана амукьна.
Эмени къвез гьазур хьанвай,
А фагъирни алугна.
Хъша буба, звериз-звериз
Ви къужахдиз къведа зун.
Гардан кьуна и кьве гъилив,
Тахсир квай хьиз шеда зун.
И дуьнядал буба аваз,
Садни етим тахьурай.
Заз акур т1ал, я багърибур,
Душмандизни такурай.
Ишедай тир хъел кутурла,
Буба авай аялри.
Яргъа тадай виридавай,
Тек жуваз хас хиялри.
Ц1уд яш хьана, дидедивай
Буба вуж я жузурла.
Ишез-ишез амукьнай ам,
Туп1ув эме къалурна.
Са сеферда а ви рик1ел,
Къвез ават1а буба, зун?
Заз ви гъилин ифин кан я,
Чан хва, лугьуз са рахун.
Авачни ваз, я чан буба,
Инсафдикай гьич са к1ус?
Аман Аллагь мус аквада
И кьве вилиз буба мус?
Мелей къвезва.
Мелей
Ваз гьи ч1аван хийир хьурай,
Къурбан тирда бахтар гурай.
Эме кьирай вилериз.
Кьасум
Ша я эме, сагъ хьурай вун,
Вунни эгер авачирт1а,
Гьик1 жедай чун, Гьик1 жедай чун?
Мелей
Гьардан пеле са жуьр кхьин,
Гьардаз са жуьр т1ал ава.
Эме кьий ваз, гъам чугвамир,
 Диде ава, к1вал ава.
Агъзуралди аял ава,
Етимханад гъенера.
Буба сагъ яз, диде сагъ яз
Сайилар хьиз рекьера.
Шукур ая, гьар легьзеда.
Ч1ехивилиз гъуцарин.
Тек са чун туш, рекьерал вил,
Вилерал нагъв алайбур.
Пара ава чан эмедин,
Гьа ик1 чара ат1айбур.
Хкадарна гьалал хизан,
Чеб ц1аярив агудна.
Са шумудан тел хтайда,
Чи адетрив кучудна.
Гьар са хуьре, гьар убада,
Ихьтин ксар ац1анва.
И кар ч1ехи мусибат я,
Шумудан рик1 гатанвай.
Итимвилив чиниз экъеч1,
Т1аларинни яц1арин.
Са ч1авузни къалур мийир
Гьич садазни ажуз вун.
Жуван сихил вине яхъ хва!
Тежедайвал ужуз чун.
Кьасум
Хьурай эме, гьахъ гафар я
Алудач за рик1елай.
Са ч1авузни алатдач зун
На къалурай рекьелай.
Тек са т1ал я, шуп1зава зун
Буба акваз канзава.
Зи тухулди, зи ивиди
Буба лугьуз ванзава.
Бес ваз шикил акуначни?
Алк1урнава цлал за.
Акурай хьи, кани я вич,
Къарагъ эме мукьвал ша.
Мелей
Гъилериз кьий я чан бала,
Пара хъсан к1валах я.
 Аман стха, вун къе-пака
 Хуькведайдал ч1алахъ я.
(шикил къачуна теменар гузва)
Чан хва вуна, дидед зегьмет,
Алудмийир рик1елай.
Гьайиф тахьуй а язухдиз,
Инсан я вал рик1 алай.
Садни кьвед туш, агъзурар я.
Ихьтин крар авурди.
Амач чан хва, и дуьняда 
Зи  вилериз  такурди.
Гъуьлуьз фейди диде туш хва,
Паб къачурди буба я.
Дидед хатур хун тавуна,
Сад-сасадав  агуда.
Има тек чи мусибат туш,
Хайи элдин т1ал я са.
Шумуд ама вил рекъера,
 Рик1ин кьиле хал я са.
Тадиз дидед шикилни гъваш
Алк1ур ая цлал на.
Гьеле дидед гаф чиз авач,
Эцигмийир къвалал на.
Кьасумни Мелей  бубадин шикилни гваз физва. Тажум къвезва.

Тажум
Заз баладин къвезва язух,
Мецеллайди буба я.
Ахварайни рахаз ава
Са кар къвазда хата я.
Икьван залум итим жедан,
Залум кас ви бала я.
Заз зи Кьасум пелеш акван
Пара ч1ехи бела я.
Гьикьван азаб, гьикьван т1алар,
Кашни-мекьни акуна.
Етимвиляй акъатайла,
Кьил мад цла акьуна.
Гъуьл амат1ан хендеда хьиз,
Азаб чугваз хьана зун.
За Кьасумаз кьалурнач нагъв,
Жуван къене кана зун.
Ара-ара акьул гудай,
Ч1акьаларни агатдай.
Паб кьенавай кьуьзекрикай,
Муьштерияр акъатдай.
 Ингье гила хуьквез ава,
Герек туш заз, къайи чин.
Балади дад ийизват1а,
А къван кьабул гьик1 тийин?
Итим квачиз уьмуьр кула,
Пара залан пар хьана.
Са гунагьни авачиз заз,
Жегьил бере к1ар хьана.
 Амма, эхна гьар са т1алдиз,
Михьиз хвена т1вар жуван.
Тек Мелея гъил кьуна чаз,
Хъсанди я, и инсан.
Итим вик1егь хьанат1ани,
Чара Аллагьд ат1анва.
Авай са хва Къарабагъдай,
К1вач галачиз хтанва.
(Мелей къвезва)

Мелей
Ваз и ч1аван хийир хьуй свас,
Къекъифнаван навар ви?
Тажум
За вуч лугьун чан вах ваз,
Цифед кьунва цавар зи.
Йифиз-юкъуз Кьасуман гаф,
Мецеллайди буба я.
Кич1езва заз са кар къвазда,
Гиланбур лап хата я.
Гьак1 винелай хъуьрез ава,
Куьтягьзава вичин рик1.
Бала пелеш акур ч1авуз,
Гьик1 шад хьурай, диде гьик1?
Алцурна зун шумуд йисуз,
Шумуд йисуз ийиз таб.
Вил рекьера ама бала,
Азаб жезва, заз азаб.
Мелей
Кьве югъ ама мехъералди,
Садлагьана хуькведа.
Белки адаз я свас вуна,
Чин тагункай кич1еда?
Тажум
Дишегьлидиз канзавайди,
Чими къулни, хизан я.
Заз са кек кьван герек туш ам,
Зи велед зи иман я.
Мелей
Зунни ава вил рекьера,
Ажузарна вичи-вич.
Хкадарна хизан ина,
Ужузарна вичи-вич.
Тажум
Дад ийизва ахварайни,
Бахша лугьуз бубадиз.
Аквазава дуьня вири,
Дуьня вири буба хьиз.
Пара пелеш акваз авай,
Зи вилериз бала къе.
Амукьнава фагъир бала,
Ийир-тийир вил рекье.
(Кьасум къвезва)
Мелей
Ша кван я хва, гьинава вун?
Ацукьа кван патав зи.
Чан бубад к1вал, чан вилин экв
Чан зи тавун, и къав зи.
Галк1ай-кк1ай вуч ама вахъ,
Гьик1 я бала кефер ви?
Агакь тийир вуч ама лагь,
Гьазур яни шеъер ви?
Кьасум
Хъсан я зун, чан зи эме.
Агуднава гьар са пад.
Тек са буба хтанайт1а,
Герек тучир гьич са зат1.
Мелей
Ваз бубавал авуначт1ан,
Ви рик1 ала бубадал.
Мехъералди гьеле ама,
Агакьда жед чкадал.
Я Тажум свас ма и пулни,
За мехъериз к1ват1нава.
Бубад к1вале мехъер жезва,
Эме гара гьатнава.
Чан хва, къуншид гадайризни
Эвера на фад атуй.
Ваз пуд ч1уран жунгав хвенва,
Мукъаятдив гваз хтуй.
Тажум
Вун зи хциз са эме ваъ,
Далу хьана, дагъ хьана.
На дат1ана гъил кьуна чи,
Сабур хьана, рагъ хьана.
Кьасум
Я чан эме, я рик1 эме
Вуч азият жугвазва?
Мелей
Ву…ув я бала, ак1 рахамир
Заз гьар са зат1 авазва.
Ви дем хьурай аквада ваз
За гьик1 чархар язава.
Кьасум
Тамадани, ансамблни
Фена къе мад акуна.
Мехъер тухур жегьилрив за
Рахунарни авуна.
Тек са буба хтанайт1а,
Дерт амачир рик1е зи.
Буба акван валлагь эме,
Мурад хьанва еке зи.
Тажум
Я чан бала, я рик1 бала
Куьтягьмира вуна- вун.
Герек ят1а хуькведа ам,
Кан хьайит1а адаз чун.
(Кьасума шикилар алк1урна экъеч1зава, Тажума мягьтелвилелди шикилар сад- садан патавай къакъудзава)
Мелей
(шикилдихъ элкъвена)
Я чан Гьемел, са гьай це заз.
Кьат1извачни балад гьал?
Залум стха, хуьквечни са
Хкаж хьана вахан т1ал.
 (Сегьнедиз гъилера сумкаяр авай Гьемел гьахьна, акъваззава.)
Вун цлариз, вун рекьериз,
Вун рик1ериз канзава.
Пих хьанава ви хцин мез,
Буба лугьуз ванзава.
Незвайдакай амачиз, дад,
Туькьуьл хьанва гьалал к1ус.
Са легьзеда хъжервал шад,
Хуькведа вун, яраб мус?
(ишез- ишез)
Са т1ал гана на чаз стха,
И т1аларин дава вун.
Зи нефесди хъухъузва зун,
И тухулдин гьава вун.
Ирид п1ирел къурбан гуда,
Чун лагьана хтайт1а.
Дуьнядин хак акъатдажал,
Вуна ви вар гатайт1а?
Са гьай це заз, залум стха,
Хабар ая, гьинва вун?
Дуст-душмандиз усаларна,
Кьве кьатна юкь хана чун?
 Са гьай це заз, я чан Гьемел,
Вучиз икьван кана чун?
Кана чун.
Гьемел
Ишемир ва…ах, ишемир ва…ах,
Хтана зун.
Хтана….
Мелей
Аман Аллагь, ахвар я жал?
(зверна к1вачер кьазва)
И вах кьирай рекьериз ви,
Экв вахкана рик1ериз чи.
(ван алаз ишезва)
Кьасум, Кьасум,… я Кьасум!
Хтанвайди буба я ви.
(Кьасум зверзава)
Кьасум
Буба я зи?
Буба? Буба хтанва зи?
Мелей
Ун я бала, эхь я бала
Буба я ви, буба я ви.
(Гарданар кьазва)
Гьемел
Хвааа…, зи верц1иди.
Кьасум
Садран вилиз такур буба…а,
Агь, зи буба…а?
Агь! Заз буба…а?
 Мелей вич-вичелай физва. Вири алтугна, яд ягъазва.
Кьасум
Диде фад на чанта гъваш зи.
Тажумни вич-вичелай физва. Кьасума фад чанта гъана ахъайна нерихъ дарман кутазва, дивандал ацукьарзава. Чеб чипел хтай дишегьлияр са-садан гарданар кьуна ишезва.
Гьемел
Тажу..ум, я Тажу…ум,
 Вуч хьана ваз?
Тажум
Агат мийир, яргъал акъваз.
Акваз кан туш ви къайи чин,
Хкажмир зи тандин ифин.
Гьемел
Ик1 рахамир, рахамир вун.
Тажум
Наташайрай кьац1анвай гъил,
Галукьарна кьац1урмир зун.
Кьац1урмир зун.
(ишезва)
Тагъ илисна на и рик1ел,
Тем-тек туна на зун рекьел,
Герек туш заз ви къайи чин,
Ви къайи чин,
Заз азабар гайи чин.

Сегьнеда са кьадар лал рахунар кьиле физва. Кьасум вич-вичелай физва. Вири алтугна яд ягъазва, дивандал ацукьарзава. Вич вичел хтай Кьасум к1вачел къарагъзава.
Кьасум
Я чан диде, секин акъваз
Заз т1ал гумир, акваз-акваз.
Гьар са йикъуз, агъзур инсан,
Пахш ийизва цавари чи.
Гунагьрилай гъил къачуна,
Рекьел гъизва Гъуцари чи.
Я багърибур агата зав,
Къуй шад хьурай зи чилни-цав.
Бубадинни дидедин гарданра гъилер твазва, абуру чинар хцин хурал туна ишезва .
Ван чк1урай дуьня тирвал,
Амач чанда зи ч1ехи т1ал.
Зазни ава буба-диде,
Зи хатурдай яхъ гъил-гъиле.
Ч1алахъ тежер мах хьанава,
К1еле я кьван, бубадин гин.
Зи хатурдай сад хъхьухь куьн,
Я чан эме, ша агудин.
Чи хизан мад хъхьурай сад.
Чаз уьмуьрди гудайвал дад.
Къарагъ эме, къарагъа фад.
Фад гарданра тур гъилер,
Бес я шелер, бес я хъелер,
Фад гарданра тур на гъилер,
Къуру хьурай ламу вилер,
Фад гарданра тур на гъилер,
Бес я хъелер, бес я хъелер!!!
Мелея Гьемеланни Тажуман гъилер гарданра твазва, вичин кьилни абурал эцигзава, пудни ишезва, Кьасум хъуьрезва. Сегьнедиз Экв атана,  шикилар са-садав агудзава.


Эквер туьхъвена, хуьквезва.
Перде
ЭХИР
Садлагьай пердеда авай парк. Сегьнедин са пип1е экв акьазва. Са рушни са аскер кетилдал ацакьна, руша гъилерив чин к1евна ишезва.
Наташа
Чан азизди, хъифимир вун,
Амай уьмуьр ша сад жен чун.
Зун бубадин авай са руш,
Мамадизни атанва хуш.
К1вални ава, машинни заз
Бубад девлет бес жеда чаз.
Хуьтях жедач т1уьна чавай,
Кеф чугвада азаб такваз.
Аскер
Я Наташа, я кани руш,
Ятани куь хизандиз хуш.
Ирид вахан рекьева вил,
Кьуьзуьбурун зун рик1ин кьил.
Заз Аллагьди ганва сагъ чан,
Хуьз алакьда жуван хизан.
Тават я вун рик1из верц1и,
Хъуьрезва заз михьи ашкъи.
Санал хьайт1а шад я элбет,
Герек туш заз ви мал девлет.

Наташа
(кьве гъилив Аскердин гъил к1евиз кьазва)
Уьмуьрда тек кан хьана вун, 
Зи гьиссерин чан хьана вун.
Авурт1ани зи рик1и ц1вагъ,
Эцигайт1ан ви рекьел нагъв.
Вучиз вуна лагьузва «ваъ»?
Аскер
«Ваъ» лугьузвач я тават ваз,
Дем ийида бубади чаз.
Хвеши жеда дидедизни,
Хьана лугьуз са иер свас.
Жеда зунни ваз кани кас.
Амма хъфин Ватандиз чун,
Уьмуьр санал кьиле тухун.
Наташа
Вуч ава чан, дагълара чи,
Шегьердивай яргъара чи?
Я заз лезги ч1ални чидач,
Рехъни чидач, хвални чидач.
Йиса садра жеда мугьман,
Лугьузвач кьван гвадра Ватан.
Аскер
Рик1и ашкъид ванзават1а,
Эгер ваз зун канзават1а.
Кьабул ая адетар чи,
Вун свас хьурай хуьруьз верц1и.
Лезги ч1ални чир жеда ваз,
Рагъ хъуьреда уьмуьрда чаз.
Балаярни чи кьве ч1алал,
Билбилар хьиз жеда къвалал.
Наташа
Зун бубадиз авай сад я,
Зун дидедин рик1ин пад я.
И мал- девлет вут1 хьурай бес?
Я зи иман, я зи нефес.
Аскер

Лугьузвач ваз ат1ут1 хизан,
Йиса кьведра къведа мугьман.
Наташа
Атайт1а са кьилел кьада,
Эх хъижедач завай гада.
Аскер
Зун амукьин гъимир кьилиз,
Къурбан я зун хайи чилиз.
Кьил кьан тийир савда я им,
Къайи я ви, ашкъидин ким.
Зун кан ят1а, ч1ални кан хьухь!
Зи хизанни, к1вални кан хьухь!
Зун кан ят1а чан Наташа,
Зи азабни, т1ални кан хьухь!
Гьикьван залан хьайитан чаз,
И гаф чинал лугьун за ваз.
Зи гаф гаф я, авач рахун,
Амма ина акъваздач зун,
Бахт къениди хьурай руш вун.
Зун Ватандиз герек я зи.
Зун хизандиз герек я зи.
( са т1имил легьзеда лал рахунар кьиле физва. Сегьнедиз ЭКВ къвезва)

ЭКВ

Квез акурди са ахвар туш, са мах туш.
Са хизандин мусибат туш, са агь туш.
Им чи элдин кьилел алай ч1ехи къал,
Агъзурралди чи инсанрин рик1ин т1ал .
Акъатайт1ан ватандилай яргъариз,
Чаз ватандиз хуькведай чин амукьрай.
Аватайт1ан наташаяр  бахтуниз,
Чи веледрив дидедин ч1ал гумукьрай.
Вилин накъвар чара жедач т1алариз,
Ифин вахце бубад к1валин цлариз.
Яб акала и шаирдин гафуниз,
Гьуьрмет ая жув акъатай къапуниз.
Эл амачиз кесиб тахьуй ватан чи,
Дагъ амачиз ажуз тахьуй хизан чи.
Чаз дуьнядал экъведай чин амукьрай,
Чи веледрив дидедин ч1ал гумукьрай,
Дидедин ч1ал гумукьрай.