СигумэкI

    
   
      / Пшысэ/.

Тыдэ укIора о?- еIошъ,
Ибылысым Iогъу сешIы.
СэкIо цIыфмэ садеIэнэу,
Къэсхьыт машIо, ащ ястынэу.
Ядунае шIункIы хъугъэ,
ЯIэ хъугъэ хъопсэ гугъэ.
Тыгъи машIуи ащ яIэжьэп,
Мэфэ тхъагъуи ащ къякIужьрэп.
ЧъыIэм естых, гъаблэм ехьых,
ГъэбылъыпIэм игъолъхьагъэу,
ЧIыблэ чъыIэу защахьыгъу,
Зи къикIыжьрэп, зи къиплъыжьрэп,
Макъи-лъакъи агъэIужьрэп.
Арышъ, мэшIо фабэр къафэсхьыт,
Нэфы лъагъуи къястыжьыт.
Сыдэу дела мы Iэешхор,
Уздежьагъэр пкIэнчъ- пцIэпIэшхор.
ЕIошъ- ибылысыр къыдэпкIае,
Стэмэ къупшъхьэ ар къытепкIэ,
Фалэ къеджэу ар къэтысхьы,
Къыздэхьащхы ар къэсысы.
Хэта цIыфкIэ узэджагъэр?
Сыдэу шIагъуа мы къэпIуагъэр.
ЦIыф  щыIэжьа, олъэгъужьа?
ХькIэ-къуакIэ хъугъэх ахэр.
КъычIанагъ ащ цIыфынахэр,
Зэрэшхыжьых е зэшэжьых,
Нысыкъарэ зэрэшIыжьых.
Мары яплъ ащ,- еIошъ,
Нафэм фэдэу сегъэлъэгъу,
СанэIу итэу сэ сэлъэгъу:
Оржъы шIоеу, оржъы куум,
Шъхьэр къыхэщэу цIыфыр хэлъ,
IэпыIэнхэу иI гухэлъ.
Мэгузажъо, ар мэкуо,
IэпыIэгъу лъэхъу лъэшэу.
IэпыIэщтхэр щытых купэу,
Хъутым еплъых, хъутым ежэх,
Ау IэпыIэнэу зи фэяхэп,
Куоу хэлъым ахэр пылъхэп.
Сыгу къэкIоды, сшъо къыпэзы,
Мы слъэгъугъэр  сэгъэшIагъо,
БгъэшIэгъонэу ар къэлъагъо.
Сэчэфыжьы бэ темышIэу.
Зы нэбгырэ къахэкIыгъэу,
А тхьамыкIэм ыдэжь мачъэ,
Къэмыуцоу адрэр мапчъэ.
Адэ ахэтыжьэп цIыф о пIуагъэ?
Ащ деIэнэу мары кIуагъэ.-
Ибылысым сэ къесэIо.
Ау есIуагъэр зэхишIагъэп,
Зыкъыгъазэу къысэплъыгъэп,
Ежь мэщхыпцIышъ тамэм тес,
Сшъхьэ итIуанэу ар къыгос.
Зэгу еIо, мо зыIаж!
ТIэкIу къэIаси ащ тегъаж.
ЛъегъэкIуатэ игъэлъагъо,
Нафэм фэдэу сегъэлъэгъу;
Джы сэ слъэгъурэр нахь шIагъу,
А слъэгъугъэр сэгъэшIагъу.
Мо къэчъагъэм зегъэлъатэшъ,
Шъхьэу къыхэщырэр,
Лъэмыдж папкIэу егъэфедэшъ,
ЗэпырэпкIы ащ къытепкIэшъ.
А тхьамыкIэр ащ чIегъэбышъ,
Ар ежьэжьы зеутхыпкIышъ.
Мыхэр ара къзфэпхьытхэр,
Гъогу нэфым  тебгъэхьатхэр?
Упчэ къеты ибылысым-
МыгумэкIэу стамэ  тесым.
Арэп - сэIо сыгу  кIодыгъэу,
А слъэгъугъэм сигъэпшъыгъэу.
НэпэмыкIых къзфэсхьытхэр,
Гъогу нэфым тебгъэхьатхэр.

Мыхэр ара адэ? - еIошъ
Игъэлъагъо лъегъэкIуатэ,
Нафэм фэдэу сегъэлъэгъу,
СанэIу итэу сэ сэлъэгъу:
ЗэкIэ слъэгъурэр зэкIокIыгъэх,
Ахэр зэкIэ шъом икIыгъэх.
Жъымэ кIэхэр агъэсэжьрэп,
КIэмэ жъыхэр къырадзэжьрэп,
Шхыным уасэ ащ фашIыжьрэп.
КIэлэ цIыкIумэ яджэгуалъэу,
Янэ-ятэхэр къапаплъэу,
Къое хьалхэр къырафэкIы,
Хъуны-шхынхэр къырадзэк1ы.
ЦIыкIуи ини санэ ешъох,
Утэшъуагъэх, шъом икIыгъэх,
ХьэкIэ-къуакIэ ахэр хъугъэх,
ЗэхъокIыгъэх, зэкIокIыгъэх,
ЦIыфы нэкIур къыч1анагъ,
УкIытэныр абгынагъ.
Мыхэм машIо къафэпхьыта,
Нэфы лъагъо ащ яптыта?-
Ибылысыр къыскIэнакIэ.
Сыгу къэкIоды, сыгу къэмакIэ.
МэшIо лыгъэр зыпIэкIэкIырэм,
Гъунэ сакъыр зылъымыфрэм,
КъыуишIэтым сегупшысэ,
СшIэмэ хъутым сэ сеусэ.
КъэшIахьыгъэм ахэр дэсхэу,
ПIыгъын фаех, шIункIым хэсхэу.
Ибылысым къыздырегъаштэ,
Игъэлъагъуи лъегъэкIуатэ.
Нафэм фэдэу сегъэлъэгъу,
СанэIу итэу сэ сэлъэгъу,
Ар пэкIэкIы синэплъэгъу;
ЦIыфхэр жъотэу зэхэхьагъэ,
Бэ тешIагъэу, агу ащ пагъэ.
Куо-хьаур ащ рашIахьы,
Бырысырхэу ащ рахъуахьы:
ТищыIакIэ тэрэзыжьэп,
ТигъэпсыкIи тырырэзэжьэп,
ЩыIэкIакIэ едгъэжьэт,
Ар тэ тшIынэу тыфежьэт.
ЦIыфхэр зэкIэ агъэдаIо,
ЗэкIэ дэгъут-ащ араIо.
ЩыIэкIэжъыр ащ абгынэ,
Зэхагъао, зэхакъутэ.
Шъхъадж фахьытыр ядэжь ехьы,
Адрэр зэкIэ ащ агъэсты,
ЩымыIэжьым ар нагъэсы.
ЩыIэныгъэм уасэ фашIрэп,
ГукIэгъуныгъэ ащ зэфашIрэп;
Щызэзаох, зэрэукIых.
Нэфы лъагъоу ар хахыгъэу,
Зэфэ гъогу афэхъугъэу,
Мылъкум екIух, ащ кIэхъопсых.
Икъут сэIо, сыфэежьэп мо зэ ех,
Уигъэлъагъуи мо зэ Iух.
Сыкъэкуошъ сыкъызщэпкIы,
Стамэ тесыр  къесэутэхы.
Ыгу-ыбгъэу ащ кIиIагъэшъ,
Мачъэ лъэшэу ар згъэщтагъэшъ.
Ары шъхьакIэ,
ЗэкIэ шъыпкъэ къысиIуагъэр,
Нафэ зэкIэ сэ слъэгъугъэр.
Сегупшысэу     сыкъэтIысы,
Сэ слъэгъугъэм сегъэгырзы.
ХьэкIэ-къуакIэ хъугъэх цIыфхэр,
КъычIанагъэх гугъо нэфхэр,
Гъусэ пшIынкIэ уащымыкI,
КъыпфашIэтым ущымыкI.
Къыошэтых ащ уашхыт.
Къыоблэтхэп, къыппылъытхэп,
ОркIэ ахэр хэкIыжьытых,
УахъункIэнышъ IукIыжьыщтых.
Ары сэIо, къыосэIо-
Ущ ышIагъэр о олъэгъуба,
Мы тлъэгъугъэр гугъэкIодба,
Шъхьэр икIыпIэу ыгъотыгъ,
Оржъы шIоэим чIигъэбыгъ.
Мыдрэ цIыкIумэ,
Яджэгуалъи мо зэ еплъ,
ЯзекIуакIэ ащ гугъэплъ.
Мыдрэ купэу зэхэхьагъэм,
Яакъыл рашъужьыгъа-
Шъхьэм къырахи чIадзыжьыгъа?
ЗэкIэ кIэнэу яIэр ахэм,
Къалэжьыгъэр къинэу гъэхэм,
Зэхакъути  Iыстыжьыгъэх,
ЕгъэжьапIэм къэсыжьыгъэх.
Ер умышIэу, шIур пшIэхэнэп,
УIумыкIэу бгурыIонэп.
Сыда сэIо илэжьагъэр,
А щыIакIэу шъузхэтыгъэм,
Зэхэтык1эу шъо шъуиIагъэм?
Лъэшэу игъоп ащ  ашIагъэр.
КъяхъулIагъэр яфэшъуаш,
Я1э хъугъэр джы яшъуаш.
МашIор япты ащ хъухэнэп,
А кIочIэшхом фэсакъынхэп,
МэшIо лыгъэ ащ къикIын,
Бэлахь шIуцIэ къыпыкIын.
ГъэбылъыпIэм джы чIэрэсых,
ШIункI- мэзахэм джы хэрэсых.
МэшIо фаби къафэсхьынэп,
Лъэгъо нэфи ястыжьынэп,
Сэ рэхьатэу сыщысын,
Сиунэжъы сэ сисын…
Ау сфэлъэкIрэп, сыщысышъурэп.
ЗекIо-факIоу зызгъэпсынышъ,
Сишыуанэ зэтеслъхьанышъ,
МэшIо къахьы сэ сежьэн,
А Iоф къиным сыфежьэн.