Легенда о Чумбылате на марийском языке - Чумбылат нерген легенда
Авторская легенда на основе марийских преданий, перевод Анастасии Румянцевой
********** ********* *********** *********** ********** ********* **************
Общая статья про марийские легенды - http://stihi.ru/2023/01/14/8212
Виче кундем: лап да чонга,
Чара ош ер,
Ир шыгыр тайга
Да курымаш пюнчер.
***
Виче арка коклаште
Немдан ёрза агуржо шарлен.
Тудо шкешотан верыште
Чылт илыше сергу верланен.
***
Кюй нерген уло акрет годсо преданий,
Калык эре тидым пален.
Пеш ожно, кугезе курым годым,
Марий тукымын князьше илен.
***
Тудын вуйлатымыж годым
Суаплын илен калыкат.
Уш-акылан, пейгыде лийын,
А лумжо – Чумбылат.
***
Умбач ончымаште – куралше, сонарзе,
Вачыже пеш чот кумда.
Виян да л;ддым; лийын,
Кажне сарыште се;ыше гына.
***
Кунам марий мландыш
Тушман керылтнеже,
;шанле имньыжым луктын,
Калыкым виктараш т;;алеш.
***
Тудын патыр таганже йымалне
Чытырнен утыр мланде.
Шучкын лупшен тунам тудо,
Тушманым кырен шалатен.
***
Ш;лен тудын керде тул дене!
Тушман куржын тунам магырен:
«Куржса, шылза вашкерак!
Чумбылат пеш чот шыдешкен!»
***
Тушман-влакым поктен колтымеке,
Тыныс илыш уэш п;ртылеш.
Но ий почеш ий эртымеке,
Пондашыште чал коялеш…
***
Курымаш лийын ок керт вет ;мыр,
Жап шумек илышат к;рылтшаш.
Марий калык кокласе илалшым
Тарвана Чумбылат чумыраш.
***
«Ит шорт, марий калык, да колышт:
Кодын огыл мылам шуко илаш!
Кумалмаште да паша годым
Йодам ч;чкыдын мыйым ушташ!
***
Колем гын, тойыза мыйым
Серг;шт;, Немда воктен.
Имнемат шогалташ ида мондо
Кердем да с;спан;згарем!
***
Кунам мемнан шочмо илемыш
Тушман шоналта керылташ,
Тунам толза мотор Немда серыш,
;жса мыйым тендам аралаш.
***
Серг; почылтеш тунам й;ршын,
Мый полыш ден тендан дек лектам,
Налам тул ден ш;лыш; кердым
Тушман деч аралаш т;;алам!»
***
Марий калык чыла тыгак ыштыш,
Кузе Чумбылат каласен.
Кугу серг; коклаш шылтыш
Имньым, с;спан;згарым да п;с; кердем.
***
Тиде курыкеш тойымо лийын
Й;ратыме сарзе да князь.
Серг; адакат тымык лийын…
Шке в;д ден шыман йыргыктен,
Кумда, эрыкан сер коклаште
Саклыме Немда йоген.
Тыге, акрет курымла гоч эртен,
Легенде шочын Чумбылат нерген.
***
Кенета пуламыр толын шуын –
Тушман шочмо мландыш пурен.
Марий калык мардеж семын талын,
Патыр дек куржын миен.
***
«Кынел, Чумбылат,
Капка деч тушманым кырен колтыман!
К; помыш гыч лек,
Утаре! Арале мемнам!»
***
Тыгодым Серг; почылт кайыш,
Рашкалтын шикш ден да тул ден.
Лекте к; курык шелше кокла гыч
Чумбылат патыр имньыже ден!
***
Кидешыже кучен писе кердым,
Капшым калай тувыр арала.
Мардеж гай чолга, л;ддымын,
Кержалте тушман дек кенета!
***
Руэн, пуштеден уло кертмын!
Тушман тарванен куржашат:
«Утлыза, шылза, илаш шонеда гын!
Мемнам кыра патыр Чумбылат!»
***
Тушман кунам куржын
Намыс ден м;;г;,
П;ртылын уэш тунам Чумбылат
Кугу Немда серысе к; дек.
***
Серг; тудым угыч вашлийын.
Шке кердыжым патыр шылтен,
Да й;шт; серг; коклашке
Шке имньыже дене пурен.
***
Эре гаяк й;шт; в;д толкын
Серым лупшен да лупшен,
Да толкынын тиде й;ксавыш
Вашмут олмеш шыпак шоген.
***
Чыла сай да ласка лиеш ыле,
Но й;рдым; койышлан к;ра,
Вожылдымо йоча-влак
Чумбылатым кычкыраш тарванат:
***
«Кынел, Чумбылат,
Капка деч тушманым кырен колтыман!
К; помыш гыч лек,
Утаре! Арале мемнам!»
***
Тыгодым Серг; почылт кайыш,
Рашкалтын шикш ден да тул ден.
Лекте к; курык шелше кокла гыч
Чумбылат патыр имньыже ден!
***
Кынелеш, ончалеш, йырваш тымык,
Тушманже уке нигуштат,
Пуалеш лай мардеж гына
Эркын омыжым тарвата.
***
Курык он тунам ш;лыка;ын
(Л;мж; тудын Курык Кугыза).
Кумда серыште снеге пеледын,
Имывор в;д ;мбач чо;ешта.
***
Серг; почылтеш тунам угыч,
Да патырым вигак нелеш.
Но ушдымо эрге йоча-влак
Т;;алыт адак толашаш:
***
«Кынел, Чумбылат,
Капка деч тушманым кырен колтыман!
К; помыш гыч лек,
Утаре! Арале мемнам!»
***
Тыгодым серг; почылт кайыш,
Рашкалтын шикш ден да тул ден.
Лекте к; курык шелше кокла гыч
Чумбылат патыр имньыже ден!
***
«Но кушто тушман-влак,
Арам мо ш;гар гыч мый лектым?» –
Чонжо кочо ;пке дене темын,
Ятыр жап тудо шогыш шонен.
***
Виче кундемыште о;гыр гай йо;гыдын
Й;кын каласыш тунам:
«Черемис-влак, мыйын тыршымым да полышым
Те огыда акле изишат!
Тек шурнывече ден илемдам
Тушман й;лалтен пытара.
Тыгай с;рзада к;ралан
Тетла ом полшо тыланда!»
***
К;дырчын чот рашкалтымашке
Йыр илыше калык погынен.
«Чумбылат, полшо, арале!» –
Шуко йодыныт магырен.
***
Но нуно чылан вараш кодыч!
Серг; чакнен шогалят –
Тетла айдемын пашаже
Ок шого тудлан к;ч пырчат.
Тыге патыр ;мылла йомо
К;нчемлаш курымешлан пурен.
***
Арам шортын марий калык,
Неле жап толын вашке:
Кугу азап да ойго
Нунын тукымым авалтен…
***
Ожнысо семынак шып лийын
Немда ;мбалнысе серг;.
А каваште эрыкан тылзе ийын,
Да ш;дыр йолген чылт ший.
***
Я лум лумеш, мамык т;шак ден
Нулгым шыман леведеш.
Я шошымсо шокшо ден эркын
Э;ер ;мбалне ий шулалеш.
***
Акрет годсо тиде сото легендым
Марий калык кызытат арала:
Немда серысе к; моклагам,
Кушто Чумбылат каналта.
***
Ке;ежым, пеледме пагытыште,
Июньысо волгыдо кечын,
Тиде савырле верыште
Кумалтышым эртара.
***
Шнуй ото – к;сотышто –
Шикш к;шк;, кавашке к;за.
Шке сийжым погалын, чодыра калык
Юмылан юмылта.
***
Нунын кокла гыч эн т;;ж; – Кугу Юмо,
Тудо шнуй, поро да поян.
Тиде кавасе ешыште
Уло марий Чумбылат!