Раздзел другі А з б у ч н ы я а к р а в е р ш ы
(некалькі варыянтаў урока роднай мовы ў выглядзе гульні)
(Выкарыстоўваюцца пры вывучэнні алфавіта роднай мовы, першыя літары кожнага слова ідуць у азбучным парадку, што спрыяе не толькі добраму вывучэнню парадкавага ладу алфавіта, але і дапамагае дзецям пазнаваць некаторыя азбучныя ісціны, як гэта практыкавалася ў добрай сівой даўніне: Аз, Букі, Ведзі… Глаголь, Дабро, Ёсць…Рцы, Слова, Твёрда…, і гэтак далей.
Словы, што стаяць у дужках, узаемазамяняемыя: завучваюцца на памяць або, па меркаванню настаўніка, апускаюцца. У залежнасці ад падрыхтоўкі дзяцей, даецца некалькі варыянтаў азбучных акравершаў).
1. Акраверш азбучны
Азбуку
Буду
Ведаць –
Гэта
Добра.
ДЖэм,
ДЗе? (ДЗякуй!)
Есці —
Ёсць
Жаданне
Здаровае.
І
Йогурт
Кожны
Любіць.
Магу
Наесціся,
Ого!
Пазнаваць
Роднае
Слова
Трэба.
УбачыЎ
Ў- нескладовае ( рэдка пішацца ў пачатку)
Фразы.
Хлеб
Цудоўнага
Чалавека —
Шанаваць!
Ы, — літара, як і
Ь — мяккі знак.
Эстафета
Юным
Якраз.
( Яшчэ адзін раз: Азбуку Буду Ведаць…)
2. Акраверш азбучны
Алфавіт
Будзем
Ведаць –
Гэта
Добра.
ДЖэм? (джгаць джалам: ДЖэ – таксама літара)
ДЗякуй! ( у пераДЗе слова – літара ДЗэ).
Ежа
Ёсць
Жыццёвая
Здольнасць.
Ісці да ісціны ігроЙ,
Й-кароткае ў канцы слова.
Каб
Лад
Мець –
Неабходна,
Ого-го!
Пазнання.
Розум
Святло
Тваё.
УбачыЎ
Ў-нескладовае ў канцы слова, але не ў пачатку
Фразы.
Храм
Цудоўнага
Чалавека
Шанаваць.
Ы – літара, як і
Ь — мяккі знак.
Эстафету
Юнакам
Яшчэ раз?…
Алфавіт…Будзем… Ведаць…
3. Акраверш азбучны
Азбуку
Божую
Ведаю —
Гавару
Дабро:
ДЖала,
ДЗеткі,
Едка
Ёсць.
Жыццё
Зберагаюць
Ідэалам:
Й-
Кароткае.
Любіце
Мову
Народа,
Отракі!
Пазнавайце
Роднае
Слова:
Трэба
Увайсці
Ў— нескладовае
Фармуляванне:
Хлеб
Цаніць
Чалавечай
ШчЫрасці.
Ы – літара, як і
Ь – мяккі знак.
Эстафета
Юным
Ясная?
Азбуку… Божую… Ведаю…Гавару… Дабро…
(…Яшчэ расці вам, дзеці, да літары «Щ»… У рускай мове яна ёсць. Пазней вы будзеце вывучаць рускі алфавіт, але спачатку вывучаюць родны. У беларускім алфавіце літары «щ» няма, затое ў роднай мове ёсць літары, якія адсутнічаюць у рускай – гэта літары ДЖ і ДЗ. Успомнім: джала, дзеткі, едка ёсць…У каго ёсць джала? Так, у пчолкі ёсць джала. Пчолка бароніць джалам ад ворагаў сваю сям’ю, мядок свой ахоўвае… Нашы продкі падарылі нам цэлых дзве літары ДЖ і ДЗ, а гэта значыць, што родная мова багацейшая, чым суседняя руская. Мы яе павінны ахоўваць, зберагаць і бараніць ад чужынцаў. Пакуль жыве мова – жыве народ. Гэта Родная мова. Яе дала нам маці. Яна не горшая і не лепшая за мовы іншых народаў, хаця па мілагучнасці многімі вучонымі ставіцца на першае месца сярод моў народаў свету. Але справа ў тым, што яна Родная: вы ж не чулі, каб певень гаўкаў, а свіння кукарэкала? І не пачуеце ніколі, гэта натуральна. Таму і мы беларусы павінны ведаць родную мову, не толькі ведаць, але і карыстацца ёю.
Маці, Радзіму, Мову – не выбіраюць, гэта даецца з нараджэннем. У рускай мове, напрыклад, 33 літары, а ў роднай – 34! Бачыце, на цэлую літару наша мова багацейшая за суседнюю. У рускай мове ёсць літара, якой няма ў роднай – гэта «Ъ» (цвёрды знак), але ў нашай мове, замест цвёрдага знака выкарыстоўваецца знак апострафа:
’
Калі ўмееце лічыць, дык выходзіць, што родная мова багацейшая на цэлых дзве літары, а гэта значыць: наша мова мае больш магчымасцей у перадачы гукаў, чым роднасная нам, руская мова.
Запомніце, дзеткі, што роднасная мова ў галаве, а Родная — у сэрцы чалавека.
Ну што ж, паслухалі вы пра літары рускай мовы, і забыліся, напэўна, пра што мы гаварылі? Пачнём спачатку?
Азбуку, Божую, Ведаю…(Дарэчы, у многіх народаў свету спрадвеку лічылася, што мова і алфавіт даюцца людзям непасрэдна Богам)
Азбуку…
Божую…
Ведаю…